Doktrina dhe Metodologjia e Ehli Sunneh uel Xhemah

Akidja dhe metodologjia e Ehli Sunneh uel Xhemah

(Vërejtje e përkthyesit: Ky material i përmbledhur i përket fushës së besimit prandaj nuk lejohet që të keqinterpretohet apo të nënkuptohen prej tij diçka tjetër nga ajo që kanë dash të thonë autorët e tij. Në rast paqartësie apo për hollësi të më tejshme i kërkojmë lexuesit që t’u kthehet librave më të zgjeruar të kësaj fushe apo njerëzve kompetentë.)

Njohja:

Akidja e Ehli sunneh uel xhemah përfaqëson akiden e atyre që besojnë në mënyrë të padiskutueshme tek Allahu xheleshanuhu dhe i binden urdhrave të Tij. Ashtu siç besojnë tek engjëjt e Tij, librat e Tij, tek të dërguarit e Tij, tek Dita e Gjykimit, te Kaderi dhe tek çdo gjë e fshehtë për të cilën është vërtetuar autenciteti i saj për çka ka ndodhur apo do të ndodh.

Themelimi:

I Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) është ai që me shpalljen e tij hyjnore nga Allahu themeloi këtë besim, i cili anulon të gjithë besimet e tjera që nuk pajtojnë me të. Ky besim është quajtur si Akidja e Ehli Sunnetit, sepse të gjithë ata që e ndjekin atë kapen mbas Sunnetit të Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe është quajtur si Akide e El-xhemah, sepse ky është besimi i Xhematit të Islamit të cilët janë të bashkuar me njëri-tjetrin rreth së vërtetës dhe nuk janë përçarë në fe. Ata në këtë kanë ndjekur rrugën e prijësve të së vërtetës dhe nuk janë larguar nga ata në asnjë çështje të akides. Ata janë Ehli Etheri (pasuesit e gjurmëve të të parëve) ose Ehli Hadithi (ndjekësit e haditheve) apo Pala fitimtare ose Grupi i shpëtuar.

Bazat e akides së Ehli Sunneh uel Xhemah:

Këto baza janë bazat e Islamit i cili është një besim pa sekte dhe tarikate. Për këtë arsye rregullat dhe bazat e Ehli Suneh uel Xhemah nxirren nga:

– Libri i Allahut, Sunneti i të dërguarit të Tij dhe Ixhmai (unanimiteti) i të parëve tanë të mirë (selefu salih).

– Çdo gjë që ka ardhur në Kuranin fisnik është ligj për myslimanët dhe çdo gjë që vërtetohet prej Sunnetit të Profetit (salallahu alejhi ue selem) është e detyrueshme që të pranohet edhe nëse janë hadithe Ahad (të vetme)[1].

– Për të kuptuar Kuranin dhe Sunnetin i kthehemi pjesëve të tyre që sqarojnë njëra-tjetrën po ashtu për të kuptuar këta të dy ne i kthehemi kuptimit të të Parëve tanë të mirë (selefu salih) dhe të gjithë atyre që ndoqën rrugën e tyre.

– Të gjitha bazat e fesë janë sqaruar nga Profeti (salallahu alejhi ue selem), prandaj askujt kushdo qoftë ai nën asnjë lloj mbulese nuk i lejohet që të fusë në fe diçka të re duke pretenduar se kjo gjë i përket fesë.

– Ky besim na urdhëron dorëzimin tek Allahu dhe tek Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem) haptazi dhe fshehtazi. Nuk kundërshtohet asgjë e Kuranit dhe e Sunnetit autentik, me anë të analogjisë (kijasit), shijeve personale, vizioneve të pretenduara, fjalë të dykuptimta të ndonjë shehu a hoxhe, fjalë të ndonjë Imami, ëndërr apo çfarë çdo gjë tjetër qoftë ajo.

– Logjika e saktë përputhet me tekstet e vërteta (Kuranin dhe Sunnetin e vërtetë) dhe në mënyrë të prerë nuk ekziston konflikt ndërmjet tyre. Në rastet kur krijohet një përshtypje e tillë atëherë ju jepet përparësi teksteve Kuranore dhe haditheve të sakta profetike.

– Është e detyrueshme që në akide të përdoren terma dhe fjalë të sheriatit dhe të shmangen fjalët dhe termat bidat të huazuara.

– Pagabueshmëria i përket të Dërguarit të Allahut (salallahu alejhi ue selem) dhe Umetit në tërësi i cili nuk mund të pajtohet i gjithi në diçka të gabuar. Ndërsa çdo individ më vete nuk është i pagabueshëm kushdo qoftë ai. Në rast mosmarrëveshje kthimi për zgjidhje bëhet te Libri Allahut dhe te Sunneti i Profetit (salallahu alejhi ue selem) duke i dhënë arsye justifikuese atij dijetari muxhtehid të Umetit që ka gabuar për ndonjë çështje.

– Ëndrra e mirë ekziston dhe është e vërtetë, ajo është një pjesëz e vogël e profecisë. Po ashtu largpamësia (firaseh) e realizuar ekziston dhe është e vërtetë dhe ajo i përket keramateve[2] dhe sihariqeve me kusht që ato të mos bien në kundërshtim me Sheriatin. Por duhet të themi se këto fenomene nuk janë aspak burim nga ku mund të nxirren norma të akides apo Sheriatit.

– Polemikat në fe janë të papëlqyeshme ndërsa diskutimet në mënyrë të pranueshme janë të ligjëruara. Po ashtu nuk lejohet që të futesh në gjëra për të cilat dihet me siguri se është e ndaluar të flasësh.

– Është e detyrueshme që gjatë replikimeve të ndiqet metoda e Shpalljes (Kuranit dhe Sunnetit) dhe nuk lejohet që bidatit t’i kundërvihesh me një bidat tjetër. Po ashtu nuk lejohet që ekstremizmit t’i dalësh përballë me liberalizëm e njëjta gjë vlen edhe për të kundërtën.

– Çdo gjë që shpiket në çështjet e fesë është një bidat dhe çdo bidat është një humbje dhe çdo humbje çon në zjarr.

Njësimi në njohjen e Allahut:

– Baza mbi të cilën mbështetet njohja e emrave dhe cilësive të Allahut është ajo që na ka informuar Allahu për veten e Tij dhe ajo që na është thënë nga Profeti i Tij. Duke pasur parasysh që këto cilësi dhe emra të mos i shëmbëllejmë me askë, të mos bëjmë asnjë përshkrim se si janë, po ashtu të mohojmë për Të gjithçka që Ai e ka mohuar nga vetja apo e ka mohuar për Të i Dërguari i Tij (salallahu alejhi ue selem) pa deformuar në këtë asgjë dhe pa i mohuar. Ashtu siç thotë Allahu xh.sh:

Askush nuk i shëmbëllen Atij, Ai është Dëgjuesi, Shikuesi[3]

Duke besuar te kuptimet e fjalëve që janë përmendur në Kuran dhe Sunnet dhe ke çfarë ato argumentojnë.

– Besimi tek engjëjt në përgjithësi. Ndërsa besimi me hollësi rreth tyre bazohet në atë për të cilën ka argument autentik qoftë për emrat, cilësitë apo punët e tyre.

– Besimi te të gjithë Librat e zbritur nga Allahu dhe se Kurani është më i miri i tyre i cili i ç’fuqizoi ata që ishin para tij. Po kështu ata Libra që ishin para tij tekstet e tyre iu janë nënshtruar ndryshimeve dhe për këtë arsye dhe atë që përmendëm më sipër është e obliguar që të ndiqet Kurani dhe askush tjetër që erdhi para tij.

– Besimi te Profetët dhe të Dërguarit e Allahut. Besojmë se ata janë njerëzit më të mirë sesa gjithë njerëzit e tjerë, kushdo që pretendon ndryshe ka bërë kufër.

– Besimi se Shpallja nga Allahu është ndërprerë mbas Muhamedit (salallahu alejhi ue selem) dhe se ai është Vula e gjithë Profetëve dhe të Dërguarve. Kushdo që beson ndryshe ka bërë kufër.

– Besimi te Dita e Kiametit dhe gjithçka që do të ndodh para dhe pas saj. Kjo vetëm duke u bazuar tek lajmet autentike që na kanë mbërritur.

– Besimi te Kaderi i mirë apo i keq qoftë ai i gjithi vjen prej përcaktimit të Allahut. Kjo ndahet në besimin se Allahu e dinte gjithçka që do të ndodhte para se ajo të ndodhte dhe e shkroi këtë në Leuhi Mahfudh dhe çfarë do Ai bëhet dhe çfarë nuk do Ai nuk bëhet, pra se asgjë nuk bëhet veçse me dëshirën e Tij dhe Allahu për gjithçka është i mundshëm, Ai është krijuesi i çdo gjëje dhe veprues i asaj që dëshiron.

– Besimi për gjithçka autentike që ka të bëjë me gajbin (të fshehën), siç është Arshi, Kursia, Xheneti, Xhehenemi, ndëshkimi dhe shpërblimi i varrit, ura e Siratit dhe Peshorja e punëve…etj. Pa i interpretuar ato si alegorike apo simbole por i besojmë ashtu siç kanë ardhur.

– Besimi se Shefati (ndërmjetësimi) në Ditën e Kiametit do tu jepet Profetit tonë (salallahu alejhi ue selem), engjëjve, pejgamberëve, njerëzve të mirë etj. Ashtu siç është shpjeguar në argumentet autentike.

– Besimi se besimtarët do ta shohin Zotin e tyre në Xhenet dhe në Mahsher (vendgrumbullimi). Ai që e mohon atë apo e keqinterpreton është i devijuar dhe i humbur. Ky shikim nuk i ka ndodhur askujt deri më sot në dynja.[4]

– Keramatet e evliave dhe njerëzve të mirë janë të vërteta. Por duhet theksuar se jo çdo gjë e jashtëzakonshme që mund të ndodh është një keramet. Ato mund të jenë magji apo të ndikuara nga shejtanët. Ajo që bën përcaktimin ndarës në këtë pikë është pajtimi apo mospajtimi me Kuranin dhe Sunnetin.

– Çdo besimtarë është evlia (i dashur) i Zotit dhe çdo besimtarë sipas gradës së besimit ka pjesën që i takon për evlia.

Njësimi i qëllimit dhe i kërkesës (teuhidi i adhurimit):

– Allahu është një dhe i vetëm, nuk ka ortak në zotërimin e Tij, hyjninë e Tij, adhurimin e Tij, emrat dhe cilësitë e Tij. Ai është Zoti i botëve dhe vetëm Ai ka të drejtë që t’i kushtohen të gjitha llojet dhe format e adhurimit (ibadetit) dhe askush tjetër veç Tij nuk e ka këtë të drejtë kushdo qoftë ai.

– Kryerja e këtyre ibadeteve siç janë p.sh. duaja, kërkimi i shpëtimit në raste rreziku, kërkimi i ndihmës, zotimi, kurbani, mbështetja, frika, shpresa, dashuria, sexhdja, namazi… etj, në se i drejtohen dikujt tjetër veç Allahut atëherë kjo gjë konsiderohet shirk kushdo qoftë ai të cilit i janë drejtuar këto ibadete: engjëll i afërm i Zotit, pejgamber i dërguar apo njeri i mirë apo cilido qoftë ai pa asnjë lloj përjashtimi.

– Një nga themelet mbi të cilat mbështet adhurimi është parimi se Allahu adhurohet me dashuri me frikë dhe me shpresë të gjitha të marra së bashku, ndërsa adhurimi i Zotit me vetëm njërën prej këtyre elementëve i pashoqëruar me elementet e tjerat është humbje, dhe dalje nga rruga e drejtë.

– Dorëzimi, kënaqësia dhe bindja e plotë ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij janë pjesë të këtij besimi. Besimi se Allahu është Gjykues vjen nga besimi se Ai është Zot (zotërues i gjithçka) dhe Hyj (i adhuruar), prandaj Ai nuk ka ortak në gjykimin e Tij dhe as në çështjet e Tij. Po ashtu nuk lejohet gjykimi me diçka për të cilën nuk ka dhënë leje Allahu. Të pranosh të gjykohesh te tagutët[5] apo tek ata që nuk ndjekin Sheriatin e Muhamedit (salallahu alejhi ue selem) konsiderohet kufër. Kufër konsiderohet gjithashtu edhe nëse zëvendësohet diçka prej Sheriatit të Allahut me ligje të tjera. Çdo kush që pretendon se dikujt i lejohet që të dalë jashtë këtij Sheriati ka bërë kufër.

– Gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu përbën kufër të madh[6], por ndonjëherë ai mund të jetë edhe kufër i vogël. E para ndodh kur ndiqet Sheriat tjetër nga ai Islam ose shikohet si i lejuar gjykimi me të. Ndërsa e dyta në ato raste kur kemi shmangie praktike në zbatimin e Sheriatit të Allahut për shkaqe dobësie ndërkohë që Sheriati është baza me të cilin gjykohet.

– Ndarja e fesë në Hakikat[7] dhe Sheriat ku të parës i takojnë një pjesë e caktuar e njerëzve ndërsa në të dytën përfshihen të gjithë njerëzit është një ndarje e gabuar e pavlefshme dhe e pa pranueshme nga ana e fesë. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për atë që e ndan fenë nga shteti dhe politika. Çdo gjë e cila bie në kundërshtim me Sheriatin qoftë ky hakikat apo pushtet dhe politikë apo çfarëdo lloj gjëje tjetër konsiderohet si kufër ose humbje, sipas gradës së tij.

– Askush nuk e di gajbin (të fshehtën) veç Allahut. Të besuarit se dikush tjetër veç Allahut e di gajbin përbën kufër. Por pranohet gjithashtu se Allahu disa të fshehta ua ka treguar Profetëve të Tij.

– Të besosh se astrologët dhe fallxhorët thonë të vërtetën është kufër, ndërsa thjesht të shkuarit tek ta përbën një gjynah të madh.

– Uesilja (mjeti për tu afruar tek Allahu) i cila është urdhëruar në Kuran, konsiderohet çdo akt bindje që i bëhet Allahut, e që të afron sa më afër tek Ai dhe që natyrisht duhet të jetë e ligjëruar nga ana e Sheriatit. Kjo ndahet në tre lloje:

1- E lejuar: Të kërkosh të afrohesh tek Allahu duke iu lutur me emrat dhe cilësitë e Tij apo me ndonjë punë të mirë të vetë personit apo edhe me lutjen e ndonjë njeriu të mirë që është prezent dhe i gjallë.

2- Bidat e ndaluar: Të kërkosh të afrohesh tek Allahu me diçka që nuk përmendet nga Sheriati, siç është të kërkuarit ndërmjetësim në emër të pozitës së profetëve, njerëzve të mirë apo në emër të qenieve të tyre, apo në emër të hakut të tyre apo në emër të hyrmetit (shenjtërisë ) të tyre…etj.

3- Shirk e ndaluar: Konsiderimi i të vdekurve, kushdo qofshin ata, si ndërmjetës në ibadetin (adhurimin) ndërmjet robit dhe Zotit, tu drejtohesh atyre me lutje dhe tu kërkosh realizimin e nevojave, të kërkosh zgjidhjen e problemeve prej tyre, të kërkohet që ata të vinë në ndihmë…etj. Të gjitha këto konsiderohen shirk.

– Mbarësia (berekeh) vjen vetëm prej Allahut, ndërsa disa prej krijesave të Tij u takon aq sa Ai do nga kjo mbarësi dhe nuk mund të pohohet për asnjë kjo mbarësi vetëm se me argument nga Kurani dhe Sunneti. Mbarësi do të thotë shtim dhe shumëfishim i së mirës ose qëndrueshmëri dhe vazhdimësi e saj.

– Mbarësia është prej çështjeve e cila i përket diçkaje të mbyllur nga ana fesë dhe nuk lejohet që të kërkohet mbarësi vetëm nga ajo për të cilën ka ardhur argumenti nga Kurani dhe Sunneti.

– Veprimet e njerëzve te varret dhe gjatë vizitave të tyre ndahen në tre lloje:

1- E lejuar: Siç është vizita e varrezave për të kujtuar vdekjen dhe botën tjetër apo për t’i dhënë selam dhe për tu lutur për të vdekurit.

2- Bidat që bën të mangët teuhidin dhe bëhet mjet që të çon drejt shirkut: Siç është të adhuruarit e Allahut te varret me qëllim afrimi tek Ai, vizita e varreve me qëllim që të kërkohet mbarësi prej tyre, vizita për tu zbritur atyre sevape, ngritja dhe ndërtimi i varreve, zbukurimi dhe vënia qiri e drita tek to, shndrimi i varreve në xhamia apo vende faljesh, udhëtimi me qëllim madhërimi drejt tyre…etj. Të gjitha këto dhe të tjera për të cilat ka ardhur ndalimi nga ana e fesë janë të ndaluara.

3- Shirk që mohon tërësisht teuhidin: T’i bësh ndonjë ibadet të vdekurit duke iu lutur për shembull atij në vend të Zotit, t’i kërkosh ndihmë apo shpëtim të vdekurit, të sillesh rrotull rreth varrit, prerja e kurbanit në emër të tij jo në emër të Allahut…etj.

– Mjetet marrin gjykimin e qëllimeve, çdo mjet që të çon drejt shirkut në ibadetin e Allahut apo çon drejt bidatit është e detyrueshme që të bllokohet, sepse çdo shpikje në fe është bidat dhe çdo bidat është një humbje.

Imani:

– Imani (besimi) është fjalë dhe vepër, shtohet dhe pakësohet. Ai është fjalë e zemrës dhe e gjuhës, si dhe punë e zemrës, e gjuhës dhe gjymtyrëve. Fjalë e zemrës është besim-bindja dhe pranimi, fjalë gjuhës është pohimi i tij, punë e zemrës është dorëzimi dhe sinqeriteti i saj po ashtu edhe bindja, dashuria dhe vullneti për punë të mira janë prej punëve të zemrës. Puna e gjymtyrëve është veprimi urdhëresave dhe mosveprimi i ndalesave.

– Ai që kryen gjynahe të mëdha (përveç shirkut) nuk del nga besimi. Por ai në këtë botë është besimtar me mangësi në besim, ndërsa në botën tjetër nën dëshirën e Allahut nëse do e fal nëse do e ndëshkon. Ata të cilët e njësojnë Zotin dhe nuk i bëjnë ortak Atij që të gjithë do të hynë në Xhenet edhe nëse ndonjëri prej tyre do të ndëshkohet me zjarr përkohësisht, por asnjëri prej tyre nuk do të qëndrojë përjetësisht në të.

– Nuk lejohet që të përcaktohet se ky është për Xhenet dhe ky është për Xhehenem, përveç atij për të cilën ka ardhur argument i posaçëm.

– Kufri (akt mosbesimi) është një term fetar që i përket Sheriatit dhe ndahet në kategori: a) kufër i madh që të nxjerrë prej feje b) kufër i vogël i cili nuk të nxjerr prej feje dhe që ndonjëherë quhet edhe si kufri i punëve.

– Nxjerrja nga feja e njerëzve (tekfiri), pra konsideromi i tyre si kafira është një normë e Sheriatit për të cilën duhet t’i kthehesh Kuranit dhe Sunnetit. Nuk lejohet që një mysliman të konsiderohet si kafir për një fjalë apo veprim të caktuar përderisa për këtë fjalë dhe veprim të ketë argument nga ana e Sheriatit se ai është kufër. Nuk është aspak e thënë që nëse thuhet për një fjalë të lëshuar apo veprim të bërë se është kufër që edhe ai që e ka kryer këtë të jetë kafir, vetëm në rastet kur plotësohen kushtet dhe bien pengesat. Tekfiri (nxjerrja nga feja) është një nga normat më të rrezikshme të Sheriatit dhe nuk jepet nga kushdo, prandaj është e detyrueshme të sigurohesh dhe të kihet tepër kujdes nga bërja kafir e një myslimani.

Kurani dhe fjala:

Kurani është fjala e Allahut (germat dhe kuptimet e tij), i zbritur prej Tij dhe jo i krijuar, prej Tij erdhi dhe tek Ai do të kthehet. Kurani është një mrekulli gjë që argumenton se Muhamedi (salallahu alejhi ue selem) është Profet i vërtetë dhe i pa gënjeshtërt. Kurani ka qenë dhe do të jetë i ruajtur deri në Ditën e Kiametit.

Kaderi:

Një nga shtyllat e Imanit është edhe besimi te Kaderi (përcaktimi) i hidhur apo i ëmbël qoftë ai, i gjithi vjen prej Allahut dhe ky besim përfshin:

– Besimin në të gjitha tekstet ku është përmendur Kaderi dhe shkallët e tij (dija, shkrimi, dëshira, krijimi). Askush nuk mund ta kthejë mbrapsht përcaktimin e Allahut as edhe ta ndryshoj dot gjykimin e Tij.

– Udhëzimi i njerëzve dhe humbja e tyre është në dorë të Allahut. Atë që do Allahu udhëzohet me mirësinë e Tij. Dhe ai që humb e meritoi këtë në bazë të drejtësisë së Zotit.

– Njerëzit dhe veprimet e tyre janë krijesa të Allahut veç të Cilit nuk ka krijues tjetër. Allahu pra është Ai që krijoi veprat e njerëzve dhe njerëzit janë ata që i kryejnë ato me të vërtetë.

– Allahu çdo veprim e kryen në bazë të një urtësie të caktuar (e njohur ose jo nga ne) ashtu siç çdo shkak ka efekt vetëm me dëshirën e Zotit.

Xhemati dhe udhëheqësia (imameti):

– Xhemati janë sahabet e Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe të gjithë ata që erdhën pas tyre duke ecur më së miri në gjurmët e tyre, ata që kapen pas gjurmëve të tyre deri në Ditën e Kiametit pikërisht ata janë grupi i shpëtuar.

– Kushdo që i përmbahet menhexhit (rrugës, metodologjisë) të tyre ai i përket Xhematit edhe nëse gabon në disa gjëra jo kryesore.

– Nuk lejohet përçarja në fe dhe as futja e fitneve mes myslimanëve. Është e obligueshme që për çdo gjë për të cilën myslimanët kanë mosmarrëveshje t’i kthehen Librit të Allahut dhe Sunnetit të Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe asaj në të cilën ishin të parët e këtij Umeti (selefu salih).

– Ai që largohet nga Xhemati duhet patjetër të këshillohet të ftohet që ai të kthehet dhe po qe nevoja të debatohet me të me mënyrën më të mirë duke ia bërë të qartë çdo gjë me argument derisa të pendohet në të kundërt ndëshkohet sipas ligjeve të Sheriatit.[8]

– Prej njerëzve kërkohet që të dinë dhe të zbatojnë ato parime të cilat janë të argumentuara forcërisht nga Kurani dhe Sunneti dhe Ixhmai (unanimiteti). Nuk lejohet sprovimi i njerëzve të thjesht në çështje të holla dhe kuptime tepër të thella.

– Origjina te të gjithë myslimanët është se ata nisen nga qëllimi i mirë dhe besimi i drejtë përderisa të shfaqet prej tij e kundërta e kësaj. Në origjinë çdo fjalë që vjen prej tyre e shohim me syrin e mirë, ndërsa për atë që bëhet e qartë keqdashja dhe kryeneçësia e tij atëherë nuk lejohet që të sforcohemi për t’i interpretuar ato (për mirë)[9].

– Udhëheqësia e madhe (kalifati) vendoset me Ixhma (unanimitet) të Umetit, apo nga besa e dhënë nga njerëzit e Ehli Hali uel Akd-it[10]. Kushdo që arrin të marr pushtetin dhe arrin që t’i bashkojë njerëzit rreth tij[11] është e detyrueshme bindja ndaj tij në rastet ku urdhëron për të mira. Ashtu siç është e detyrueshme që ta këshillojmë atë sa më mirë dhe është haram të dalësh kundra tij vetëm në rastet kur prej tij shfaqet kufër i hapur dhe i qartë atëherë kemi prej Allahut një argument të fortë (për të dalë kundra).

– Namazi, Haxhi dhe Xhihadi janë të detyruara që të kryhen me Prijësin e myslimanëve edhe nëse ata kanë gjynahe.

– Është haram që myslimanët të luftojnë në mes vetes për interesa materiale apo fanatizma nacionaliste, ky gjynah konsiderohet si një gjynah i madh. Lejohet të luftohen Ehli bidati, kryengritësit[12] dhe të ngjashmit me ta nëse nuk është e mundur që ata të ndalen pa luftë. Ka raste kur edhe mund të jetë e obliguar të bëhet një gjë e tillë sipas nevojës dhe gjendjes që paraqitet.

– Sahabet e nderuar që të gjithë janë njerëz të drejtë, ata janë më të mirët e këtij Umeti. Të dëshmuarit se ata ishin besimtarë dhe meritojnë respekt të veçantë është një nga domosdoshmëritë që duhet ta dijë nga feja çdo besimtarë. Dashuria për ta është pjesë e fesë dhe e besimit ndërsa urrejtja e tyre është kufër dhe nifak. Duhet mbajtur gjuha për atë që ndodhi mes tyre dhe mos diskutimi i gjërave të cilat ulin prestigjin e tyre.

– Më i miri i tyre është Ebu Bekri pastaj Umeri pastaj Uthmani pastaj Aliu -Allahu qoftë i kënaqur prej tyre-. Këta ishin edhe Kalifët e drejtë (të këtij Umeti ) post të cilën ata e merituan sipas radhës që e morën.

– Dashuria dhe respekti për Familjen e të Dërguarit të Allahut vjen nga feja, po ashtu i duam, i miqësojnë dhe e respektojnë pozitën e tyre të lartë. Kjo gjë vlen edhe për gratë e Profetit (salallahu alejhi ue selem) të cilat janë nënat e besimtarëve. Po ashtu i duam Imamët e selefve (të parët e këtij Umeti), dijetarët e Sunnetit dhe ata që ecën në gjurmët e tyre ashtu siç u largohemi Ehli Bidatit dhe atyre që e marrin fenë sipas qejfit.

– Xhihadi në rrugë të Allahut është kulmi i Islamit dhe ai do të vazhdojë deri në Ditën e Kiametit.

– Urdhërimi për të mira dhe ndalimi nga e keqja përbën një nga simbolet më të mëdha të Islamit dhe një nga shkaqet për ruajtjen e Xhematit të tij. Këto dy urdhëresa janë të obliguara për çdo besimtarë sipas mundësisë dhe nevojës për to.

Veçoritë më të rëndësishme dhe dalluese të Ehli Suneh Uel Xhemah

Ehli Sunneh uel Xhemah janë grupi i shpëtuar dhe pala e ndihmuar. Ata kanë një menhexh (rrugë, metodologji) të tyre ashtu siç kanë dhe rrugën e tyre të plotë i cili rregullon çdo çështje që i duhet myslimanit në jetë. Menhexhi i tyre është i Islami i plotë të cilin Allahu e zbriti tek i Dërguari i Tij (salallahu alejhi ue selem). Sigurisht që ndjekësit e Ehli Sunnetit janë në nivele të ndryshme nga njeri-tjetri, por ata dallohen nga të tjerët në këto gjëra:

– U kushtojnë rëndësi Librit të Allahut: Leximit dhe memorizimit të tij, ashtu siç i kushtojnë rëndësi edhe komentit të tij. U kushtojnë rëndësi hadithit: Njohjen dhe kuptimin e tij, dallojnë sahihun (autentikun) nga daifi (i dyshimti). Ata e pasojnë dijen që kanë me veprime dhe punë konkrete të cilën e kërkon kjo dije.

– Futja tërësisht në fe dhe besimi te çdo gjë që thuhet në Kuran. Besojmë te tekstet që flasin për premtimin e shpërblimit (el-uad) dhe tek ato që flasin për ndëshkimin (el-ueid), besojmë te tekstet që flasin për ekzistencën e emrave dhe cilësive të Allahut, si dhe te tekstet që flasin për shenjtërinë dhe pametësinë e Allahut. Ehli Sunneh bashkojnë njëkohësisht ndërmjet besimit te kaderi i Allahut dhe tek ekzistenca e vullnetit të lirë, vetëveprimit e dëshirës së njeriut, po ashtu bashkojnë ndërmjet përkushtimit ndaj dijes dhe ibadetit, ndërmjet forcës dhe mëshirës, ndërmjet punës me shkaqet e saj dhe zuhdit (asketizmit).

– Ata ndjekin fenë dhe nuk sajojnë bidate në të, mbajnë bashkimin dhe flakin tutje sektarizmin dhe divergjencat në fe.

– Udhëzohen dhe udhëhiqen nga prijësit e drejtë dhe të udhëzuar në fe, ata udhëhiqen nga këta në dije në punë dhe në daua. Këta prijës janë sahabet dhe ata që ecën në rrugën e tyre dhe aspak ata që devijuan nga shtegu i tyre.

– E mesmja: ata në akide janë ndërmjet sekteve ekstremiste dhe atyre liberale, po ashtu në punë dhe në sjellje ata gjenden ndërmjet tepruesve dhe neglizhuesve.

– Janë gjithmonë vigjilent që myslimanët t’i bashkojnë në një fjalë të vetme rreth së vërtetës, të bashkojnë rreshtat e tyre mbi bazat e teuhidit dhe pasimit dhe të shmangin çdo shkak që çon në përçarje dhe mosmarrëveshje ndërmjet tyre.

– Nuk e dallojnë veten nga Umeti në bazat e fesë me ndonjë emër tjetër përveç Sunneh uel Xhemah[13]. Nuk miqësohen dhe armiqësohen vetëm për shkak të Islamit dhe Sunnetit.

– Daua e tyre për tek Allahu përfshin çdo fushë, akiden, ibadetin, sjelljen, moralin dhe në çdo aspekt të jetës për të cilën ka nevojë myslimani. Ata i ruhen këndvështrimit të njëanshëm të fesë. I mbrojnë si vaxhibet dhe sunnetet po ashtu edhe çështjet e akides dhe ato degëzoret (të fikhut). Po ashtu përfitojnë nga çdo gjë e re përderisa ajo është brenda Sheriatit. Urdhërojnë për të mira dhe ndalojnë nga e keqja, luftojnë në rrugë të Allahut, ringjallin Sunnetin dhe punojnë për rimëkëmbjen e fesë, zbatimin e Ligjit të Allahut nga imtësitë më të vogla deri tek ato më madhoret, duke u ruajtur dhe parandaluar nga gjykimi i tagutëve apo gjithçka tjetër që nuk i përket ligjit të Allahut.

– Drejtësia: Ata gjithmonë kanë parasysh të drejtën e Allahut dhe jo të drejtën personale apo atë të grupit, për këtë arsye ata nuk e teprojnë në dashurinë dhe respektin ndaj individëve ashtu siç nuk e kalojnë as kufirin ndaj armikut. Ata nuk ia mohojnë vlerat atij që i ka, kushdo qoftë ai. Ata nuk i shenjtërojnë as njerëzit dhe as Imamët (prijësit) e tyre dhe as nuk i konsiderojnë ata si të pagabueshëm, parimi i tyre është: Fjala e kujtdo pranohet ose kundërshtohet përveç Profetit (salallahu alejhi ue selem). Asgjë nuk është e pagabueshme përveç Shpalljes (uahjit) dhe Ixhmait të selefve (unanimitet i të parëve) që vjen në rend të dytë.

– Ata pranojnë brenda tyre ekzistencën e Ixhtihadetve[14] të ndryshme për disa çështje për të cilat ka pasur mospajtime edhe nga ana të selefëve (të parëve) rreth tyre, por duke mos e konsideruar për këto çështje opozitarin si njeri i humbur apo i devijuar. Ata në këtë pikë njohin edukatën e mosmarrëveshjeve të cilën ua mësoi Zoti i tyre dhe Profeti (salallahu alejhi ue selem)

– Ata preokupohen për dobitë dhe dëmet që kalon ky Umet dhe përkujdesen për gjëra të tilla duke e ditur që Feja erdhi për të sjellë të mirat dhe dobitë dhe për të pakësuar dhe zhdukur të këqijat dhe dëmet. Rregulli bazë në këtë është se shmangies së dëmit i jepet përparësi ndaj përfitimit të dobisë.

– Ata kanë një pozicionim të caktuar për fitnet (sprovat, telashet) që ata kalojnë; në momente sprovash kryejnë atë që i ka urdhëruar Allahu për raste të tilla.

– Fitnes së kufrit dhe mjeteve të tij i përgjigjen me luftë argumentesh dhe faktesh, por edhe me armë, kjo sipas nevojës dhe mundësisë.

– Ata janë të bindur se mos përzierja në raste fitnesh është gjëja më e mirë dhe e pa zëvendësueshme. Përveç nëse e vërteta bëhet e qartë për ta nëpërmjet argumenteve të Sheriatit atëherë ata e mbrojnë dhe e ndihmojnë sa të mundin këtë të vërtetë.

– Ata janë të mendimit se bidatçinjtë nuk janë të gjithë njëlloj në largësinë apo afërsinë që kanë me Sunnetin. Çdo kujt i japin hakun që i takon. Prej këtej mund të themi se bidati ndahet në tre kategori:

a) Në bidat, ndjekësit e së cilit nuk konsiderohen kafirë siç janë p.sh. Murxhiat, Shiat të cilët vetëm mbivlerësonin Aliun[15] (elmufadale).

b) Në bidat për të cilin ka mospërputhje mendimi nëse konsiderohen kafira apo jo, siç janë Haurixhët dhe Rafidhat[16].

c) Dhe së fundi në bidat, ndjekësit e së cilit konsiderohen si kafirë siç janë p.sh. Xhehmijet.

– Ehli Sunneh bëjnë dallim ndërmjet akuzës së përgjithshme për kufër, fisk apo gjynah që u bëhet atyre që pasojnë bidatet në përgjithësi dhe akuzës për ndonjërin në veçanti. Kjo e fundit nuk mund të bëhet vetëm mbasi t’i bëhet e qartë atij personi me fakte dhe argumente duke zhdukur çdo dilemë dhe paqartësi se fjala e tij bie në kundërshtim me Sunnetin.

– Nuk lejohet që tu bëhet tekfir (të nxirren nga feja), apo tefsik (të konsiderohen si fasika) apo qoftë edhe të konsiderohen si mëkatarë dijetarët myslimanë për shkak të një Ixhtihadi të gabuar apo një interpretimi të pasaktë, sidomos në çështjet për të cilat ka mosmarrëveshje.

– Ehli Sunneh në marrëdhënie me njerëzit bëjnë dallim ndërmjet atij i cili e fsheh bidatin e tij dhe atij i cili e shfaq dhe e propagandon atë.

– Po ashtu bëjnë dallim ndërmjet bidatçinjve në radhët e myslimanëve sado qoftë bidati i tyre dhe ndërmjet atyre që dihet pa asnjë pikë dyshimi nga Islami se janë kafira siç janë: idhujtarët, çifutët të krishterët etj. Kjo gjë ka të bëjë vetëm me hukmin[17] (vendimin) që ju jepet atyre në përgjithësi në këtë botë, nga pamja e jashtme që ata paraqesin, megjithëse dihet që shumë prej bidatçinjëve në vetvete janë munafikë dhe kafira.

– Ata kryejnë detyrën e tyre që u takon në drejtim të bidatçinjve duke u bërë të qartë njerëzve gjendjen e tyre dhe duke i paralajmëruar që të ruhen nga ata dhe duke u treguar atyre rrugën e drejtë dhe të Sunnetit të cilën bidatçinjt e kanë gabuar. Ehli Sunneh i kundërvihet bidatit sipas rregullave të cilat ka vënë Sheriati

– Falen së bashku dhe me xhemat qofshin këto namaze ditore, xhumaje apo Bajrami mbas çdo Imami i cili nuk shfaq bidate apo shthurje. Ata nuk i kundërpërgjigjen bidatit me bidat.

– Nuk e lejojnë Namazin mbas një njeriu që shfaq bidate apo shthurje në rast se ekziston mundësia që të falen mbas dikujt tjetër. Por edhe në rast se kryhet atëherë ai namaz konsiderohet si i rregullt. Ai që falet mbas një njeriu të tillë e konsiderojnë si gjynahqarë, përveç në rasteve kur është i detyruar për të shmangur një të keqe më të madhe. Në rast se nuk gjendet njeri tjetër, por veçse si ai apo edhe më i keq atëherë lejohet që namazi të falet mbas këtij njeriu, dhe nuk lejohet që namazi me xhemat të lihet. Ai njeri i cili gjykohet si kafir atëherë nuk lejohet të falesh mbas tij. Nëse kryhet një falje e tillë atëherë ai namaz është i pasaktë (i pavlefshëm).

– Sektet e dala nga Sunneti janë të kërcënuara që të gjitha me zjarr, ky kërcënim i përfshin ata ashtu siç përfshin të gjithë ata që kërcënohen me ndëshkim, përveç atyre që në të vërtetë janë kafirë.[18]

– Sektet e dala jashtë Islamit pjesëtarët e tyre në përgjithësi konsiderohen si kafirë dhe trajtohen si murtedë (felënës).

– E gjithë kjo nuk e pengon Ehli Sunne-tin që ata të bëjnë dua për bidatçinjt, që ata të udhëzohen dhe Allahu t’i falë dhe mëshiroj, me përjashtim të atyre që diheshin se ishin munafikë dhe kafira.

– Ehli Sunneh gjithashtu ka një menhexh të plotë për edukimin dhe pastrimin e shpirtit, ndreqjen e zemrave dhe pastrimin e tyre. Nëpërmjet ndreqjes së zemrës rregullohet e gjithë veprimtaria e trupit nga faktorë të tillë si:

– Përkushtimi me sinqeritet në adhurimin e Allahut duke iu larguar shirkut dhe bidatit, gjëra të cilat e dobësojnë apo e fshijnë nga themelet Imanin.

– Njohja e Allahut nëpërmjet emrave të Tij të bukur dhe cilësive të Tij të larta. Studimi dhe kuptimi i tyre dhe të punuarit sipas mësimeve që nxirren prej tyre. Këto emra dhe cilësi ngjallin te shpirti i njeriut dashurinë, bindjen, nënshtrimin, frikën dhe madhërimin e Allahut.

– Bindja ndaj Allahut dhe ndaj të Dërguarit të Tij, duke kryer obligimet dhe nafilet (gjërat fakultative). Po ashtu i kushtojnë rëndësi dhikrit, këndimit të Kuranit, salavateve ndaj Profetit (salallahu alejhi ue selem) agjërimit, dhënies së zekatit, kryerjes së Haxhit e Umres dhe plot gjëra të tjera të cilat na i ka bërë obligim Zoti.

– Largimi nga haramet dhe dyshimet dhe qëndrimi larg gjërave të papëlqyera.

– Të qëndruarit larg murgërisë kristiane dhe të bërit haram të gjërave që Allahu i ka bërë hallall. Ashtu siç duhet qëndruar larg dëgjimit të muzikës dhe këngëve…etj.

– Të ecurit në rrugën drejt Zotit me frikë dhe me shpresë duke e adhuruar Atë me dashuri, frikë dhe shpresë.

-Një nga dallimet e tyre kryesore është edhe: Pajtimi në mendime dhe ngjashmëri në pozicionime, me gjithë largësinë kohore dhe gjeografike që mund t’i ndajë. Ky fryt është rezultat i njësimit të burimit nga i cili ata e marrin fenë.

– Mirësjellja, mëshira dhe edukata me mbarë njerëzit është një nga cilësitë e tyre. Ata udhëhiqen në marrëdhëniet me njeri-tjetrin apo me të tjerët nga Kurani, Sunneti dhe shembulli i të parëve tanë të mirë (selefve).

– Ehli Sunneh beson se feja është këshillë dhe merret nga Allahu, Libri i Tij, Profeti, prijësit e myslimanëve dhe mbarë besimtarët.

– Ehli Sunneh i kushton rëndësi halleve të myslimanëve dhe mundohen t’i ndihmojnë ata duke ju dhënë hakun që ju takon dhe duke mos i dëmtuar ata.

– Dashuria ndaj besimtarit për aq sa besim ai ka dhe armiqësia ndaj kafirit edhe nëse është njeriu më i afërm.

-Nuk konsiderohet si bidatçij apo ekstremist ai që shfaq një Ixhtihad për të shpjeguar bazat e akides së Ehli Sunneh Uel xhemah, përderisa ai nuk bie në kundërshtim me këtë Akide.

-Kushdo që ka besim të bindshëm te bazat e Ehli Sunneh uel Xhemah dhe punon sipas saj ai i përket Ehli Sunnetit edhe nëse bie në ndonjë gabim për të cilat ata që s’kthehen konsiderohen si bidatçinj.[19]

Allahu e di më së miri, Paqja dhe bekimi i Tij qofshin mbi Profetin tonë (salallahu alejhi ue selem)

Marrë nga libri Enciklopedia e thjeshtësuar e feve, medh’hebeve dhe fraksioneve të kohës

Vol.1 fq. 36-46. Botim i WAMY-it. Riad 1420.h

Përktheu: Justinian Topulli

---

[1] Hadithe Ahad sipas terminologjisë së shkencës së hadithit janë ato hadithe të cilat nuk kanë aq shumë rrugë transmetimi sa të mbërrijnë në gradën e hadithit Muteatir, autenciteti i të cilit për shkak të numrit të madh të transmetuesve është i padiskutueshëm.

[2] Keramatet janë ndodhi të jashtëzakonshme që mund tu ndodhin besimtarëve dhe janë në një shkallë më poshtë se mrekullitë (Muxhize) të cilat nuk shfaqen vetëm se nga Profetët.

[3] Suretu Shura: 11

[4] Ekziston një mospërputhje mendimesh mes Sahabeve rreth kësaj pike në e pa Profeti Allahun natën e Miraxhit apo jo. Mendimi më i pranueshëm dhe më i argumentuar që kuptohet edhe nga hadithet të çojnë në konkluzionin se Profeti nuk e ka parë Allahun atë natë. Allahu alem.

[5] Tagut konsiderohen të gjithë ata që adhurohen përveç Allahut apo që pretendojnë ndonjë nga cilësitë e Tij unike, si p.sh. dija e së fshehtës.

[6] Kufri i madh të nxjerr jashtë feje ndërsa i vogli jo por përbën gjynah të madh.

[7] Term ky që përdoret nga tarikatet sufije dhe që për ta nënkupton njohja apo arritja e së vërtetës nëpërmjet rrugëve të tjera që nuk gjenden në Sheriat.

[8] Aty ku është e mundshme kjo gjë.

[9] Pra se gabimi është gabim dhe duhet pranuar kushdo qoftë ai që e ka bërë atë.

[10] Ehli hali uel Akd janë njerëzit me autoritet dhe pushtet në mesin e myslimanëve si p.sh. dijetarët e mëdhenj. Allahu alem.

[11] Këtu bëhet fjalë për udhëheqës besimtarë mysliman dhe jo për pushtetarët laikë dhe ateistë.

[12] Qofshin rebelë apo opozitarë që kërkojnë të përmbysin pushtetin me dhunë.

[13] Këtu duhet sqaruar se termi selefi apo Xhemati i hadithit që përdoret në disa vende është brenda kufijve të ehli sunneh uel xhemah e të dala nga sheriati dhe kanë të njëjtin kuptim, kjo bëhet në disa raste për tu dalluar nga ata që pretendojnë pa të drejtë se janë prej Ehli Sunneh uel Xhemah. (shih për më tepër sqarim Hukmul Intima të Bekr Ebu Zejd)

[14] Ixhtihadi është opinion dhe mendimi i një dijetari për të cilin nuk ka argument të prerë nga ana e fesë.

[15] Këtu nuk bëhet fjalë për shumicën e Shiave që ekzistojnë sot por për ata Shia të cilët e shikonin Aliun si më të mirin e Sahabeve dhe se Kalifati më mirë i takonte atij para të tjerëve, por që nuk hedhin poshtë sahabet e tjerë dhe as nuk i konsiderojnë ata si kafira siç bëjnë shumica e shiave sot. Ky drejtim i shiave sot gjendet kryesisht në Jemen dhe njihen me emrin Zejdij, por që po vjen duke u zhdukur në favor të Ehli Sunnetit.

[16] Rafidhat janë sekt i shiave, por që sot ata përbëjnë pothuajse shumicën e tyre.

[17] Pra dallimi që bëhet ndërmjet tyre.

[18] Kjo s’do të thotë aspak që këta njerëz që nuk janë kafirë prej tyre do të hynë patjetër në zjarr, por ama frika ekziston përderisa ekziston kërcënimi. Por edhe nëse hyn ata nuk do qëndrojnë atje përjetë. Allahu e di më së miri seç do të bëjë me secilin prej tyre.

[19] Kjo duke vlerësuar se kanë gabuar pa e kuptuar dhe se nuk iu është bërë e qartë çështja.

DALLIMET E BESIMIT NDËRMJET SUNIVE DHE SHIITËVE

DALLIMET E BESIMIT NË MES SUNIVE DHE SHIITËVE

Me Emrin e Allahut të Gjithmëshirshmit Mëshirëbërësit

Të nderuar besimtarë, ju ndoshta do të pyesni se pse shërben kjo fletëpalosje? Pse duhet të njohim se kush janë shiitët? A nuk është Islami një fe e vetme dhe të gjithë muslimanët vëllezër, pavarësisht nga ndarjet sektare që ekzistojnë? Pyetjet tuaja janë më se normale, por pasi të shpjegojmë arsyet që na shtynë të marrim këtë hap, besoj se do të na jepni të drejtë.

Sektarizmi, armiku më i keq për muslimanët shqiptarë

Muslimanët shqiptarë tradicionalisht i përkasin Islamit sunit, që nga ardhja e Islamit në trojet shqiptare e deri më sot. Sunitët përbëjnë pjesën dërmuese të muslimanëve në të gjithë botën, mbi 80 % e tyre, dhe vetëm një pakicë u përkasin sekteve dhe rrymave jashtë sunizmit. Nga këto sekte në pakicë, sekti që ka numrin më të madh të pasuesve, që nuk i përkasin sunizmit, është shiizmi. Ky sekt ka një shtrirje të kufizuar gjeografike. Ai gjendet me shumicë në Iran, Irak dhe Liban, ndërsa me pakicë në disa prej vendeve arabe si edhe në Pakistan e Indi. Në mesin e shqiptarëve, tradicionalisht nuk ka ekzistuar ndonjëherë ndonjë traditë e mirëfilltë shiite dhe për rrjedhim, nuk do t’ia vlente të trajtoheshin tema për tolerancë ndërsektare, siç mund të thuhej për shembull për ndonjë vend tjetër, si Iraku a Libani. Sot në trojet shqiptare ka interesa të caktuara nga qarqe të ndryshme, që kërkojnë të ndryshojnë raportet shekullore të Islamit shqiptar. Në mes tyre janë edhe shiitët e ardhur nga Irani, të cilët nën emrin e fondacioneve të tilla si “Saadi Shirazi” apo “Fondacioni i Kuranit” etj, kërkojnë të shiitizojnë Islamin shqiptar dhe ta bëjnë atë një kopje të variantit revolucionar iranian. Ata, duke mos gjetur një traditë shiite mes shqiptarëve, janë duke u munduar të përdorin si platformë për propagandën e tyre edhe tarikatet sufiste shqiptare. Veç kësaj, duhet thënë se ata janë duke përfituar edhe nga papërgjegjshmëria e theksuar fetare që shfaqin edhe drejtues të Komunitetit Musliman, të cilët se kanë për gjë t’i hapin dyert e bashkëpunimit kësaj propagande të rezikshme jo vetëm për mbarëvajtjen fetare, por edhe për interesat tona kombëtare. Përhapja e sektit shiit në mesin e suninjve shqiptarë do të rezultonte me pasoja tepër të dëmshme në të ardhmen e afërt ose të largët për vetë Islamin shqiptar. Ne shqiptarët suninj duhet të jemi të ndërgjegjshëm për aktualitetin tonë dhe nuk duhet të heshtim para këtij realiteti të ri që shfaqet në formën e botimit të librave, simpoziumeve, gazetave dhe revistave, që bëjnë propagandë të hapur apo të fshehtë shiite. Për më tepër, shiitët po ribotojnë librat e hoxhallarëve shqiptarë të traditës sunite për t’u popullarizuar e faktorizuar në mjedisin shqiptar duke përdorur si pasaportë lejen publike të Komunitetit Musliman. Lejet publike për “përvetësimin” e trashëgimisë fetare sunite, ashtu si edhe lajmet se Komuniteti Musliman u ka dorëzuar organizatave iraniane administrimin e një shkolle fetare (medreseje) apo ndërtimin e disa xhamive, bien ndesh me pretendimet se Komuniteti Musliman interesohet për mbarëvajtjen dhe ruajtjen e Islamit tradicional dhe harmonisë fetare në vend, kur në fakt po ndihmojë rrënjosjen e strukturave të një sekti të huaj për traditën dhe të rezikshëm për harmoninë fetare, sekt që instrumentalizohet nga një shtet revolucionar dhe luftënxitës si Irani. Shpresojmë se drejtuesit e sotëm të Komunitetit Musliman do ta kuptojnë në kohën e duhur këtë rezik dhe do të jenë në lartësinë e detyrës që kanë marrë përsipër, për të ndërprerë sa më parë bashkëpunimin me organizatat iraniane, bashkëpunim që e kemi trashëgim nga vitet e turbullta të tranzicionit e për të cilin ata nuk janë përgjegjës.

Meqë shiitët e Iranit sot janë faktor në politikën botërore, interesi mbarëislam, sipas disave, e do që të bashkëpunohet me ta, mirëpo kjo nuk do të thotë që edhe ne si shqiptarë t’u hapim atyre dyert, madje edhe atë të mundësimit që suninjtë shqiptarë të konvertohen në shiitë! Ne shqiptarët duhet të jemi më realistë për fatet e Islamit tonë lokal, dhe nuk duhet të na duket vetja se kemi ndonjë rol në arenën ndërkombëtare, e për rrjedhim u dashka të përfshihemi në ato lëvizje dhe ide që kërkojnë bashkime shiite-sunite! Të tillë ‘internacionalizma’ vetëm se do të favorizonin kushtet për shtimin numerik të shiitëve mes shqiptarëve dhe për rrjedhojë, mbas njëfarë kohe relativisht të gjatë apo të shkurtër, do të shikonim se si mes nesh do të rritej një minorancë e konsiderueshme shiitësh, të cilët sado vëllazërorë që të jenë, do të krijonin probleme të natyrës përçarëse mes muslimanëve shqiptarë, përçarje, e cila do të na sillte të tilla probleme të cilat askush nga ne nuk i dëshiron. A nuk na mjaftojnë problemet e shumta që ne kemi, por duhet t’u hapim derën edhe halleve të tjera në të ardhmen?! Armiqtë e Islamit të trojeve shqiptare janë të shumtë dhe nuk do të lënë rast që t’u ikë nga dora, me qëllim që të na dëmtojnë në çdo kohë, e të gjithë e dimë sesa lehtë shfrytëzohet arma e sektarizmit dhe për këtë kemi shembull të gjallë Irakun.

Bashkësitë islame shqiptare ashtu si edhe mjaft individë me zë në mes suninjve shqiptarë, janë të vetëdijshëm për dallimet serioze mes suninjve dhe shiitëve, por e keqja është se ata mendojnë se edhe muslimanët e thjeshtë janë të imunizuar dhe të ndërgjegjshëm për këto ndasi dhe ndoshta mendojnë se ata nuk do të bien pre e propagandës shiite! Gabimi i tyre është i dyfishtë: nga njëri krah ata nuk luajnë një rol aktiv në mbrojtjen e doktrinës sunite, kundrejt asaj shiite, dhe në krahun, tjetër me heshtjen e tyre, ndonjëherë edhe me deklarimet dhe qëndrimet e tyre, luajnë rolin e pro-shiizmit pasiv. Kjo duket qartë në bashkëpunimin që Bashkësia Islame Shqiptare kryen p.sh. me “Fondacionin e Kuranit”, një fondacion shiit ky, i financuar nga Irani, një shtet i cili jo vetëm në aspektin fetar vazhdon traditën e tij hershme të asimilimit të suninjve, por edhe në aspektin politik është kundërshtar indirekt i interesave kombëtare shqiptare.

Historia e afërt e vendeve të tilla si Iraku apo Libani, tregon mjaft qartë se si po shkatërron këto vende ndasia sektare mes sunive dhe shiitëve. Ndaj, ne duhet të jemi më të vetëdijshëm për rreziqet që na kanosen si muslimanë shqiptarë, jo vetëm në të ardhmen e afërt, por edhe në atë të largët. Ruajtja e unitetit doktrinar për ne muslimanët shqiptarë, është jetike.

Çfarë besojnë shiitët ndryshe nga suninjtë?

Shiitët janë një sekt që pretendojnë se Aliu (Allahu qoftë i kënaqur me të), kushëriri i Profetit (paqja e Allahut qoftë mbi të), dhëndri i tij, një nga muslimanët e parë dhe një nga miqtë e tij më të afërt, është i vetmi që gëzonte të drejtën për të trashëguar udhëheqjen politike dhe fetare të muslimanëve, ose siç njihet ndryshe, Kalifatin. Për këtë arsye, për shiitët Ebu Bekri, Umeri dhe Othmani (Allahu qoftë i kënaqur me ta) janë grabitës dhe uzurpatorë të kësaj pozite![1] Madje shumë prej tyre kanë shkuar deri atje sa t’i konsiderojnë ata dhe të gjithë muslimanët që ua njohin këtë pozitë historike, si jomuslimanë![2] Shiitët e kanë shndërruar Kalifatin fetar apo ndryshe Imametin (prijësinë fetare) si një nga çështjet themelore të besimit. Sipas tyre, Profeti (paqja e Allahut qoftë mbi të) ka caktuar me urdhër të Allahut që Aliu dhe dymbëdhjetë pasardhës të tij do të jenë Imamë për muslimanët, për t’i udhëzuar ata në rrugë të drejtë.[3] Çuditërisht, përveç Aliut dhe djalit të tij Hasanit, asnjë nga pasardhësit e tjerë, të cilët ata i konsiderojnë si imamë, nuk kanë pasur postin e Kalifit! Për këtë edhe shiitët janë detyruar të pohojnë se ata ngelen prijës pavarësisht se nuk morën pushtet politik, ndonëse vetëm atyre u takonte! Ata besojnë se i dymbëdhjeti prej këtyre imamëve, i cili sipas disa burimeve shiite as që ka lindur fare, është futur në një qilar në Samura (në Irak) që në moshë të vogël dhe prej aty është zhdukur dhe jeton edhe sot e kësaj dite, mbas qindra vjetësh, i fshehur për të dalë një ditë dhe për të marrë frenat e Kalifatit në dorë![4] Shiitët, ndryshe nga suninjtë, besojnë se këta imamë janë të pagabueshëm, si Profeti (paqja qoftë mbi të) dhe si engjëjt.[5] Shiitët besojnë se imamët e tyre kanë grada më të larta se engjëjt dhe Profetët.[6] Ata shkojnë deri atje sa t’u luten këtyre njerëzve dhe të besojnë se ata janë ndërmjetës në mes njerëzve dhe Allahut.[7] Ky është shirk (t’i bësh Zotit ortak në adhurim) dhe Allahu e ka ndaluar rreptësisht këtë gjë, Ai thotë: “Vërtet, Allahu nuk fal që të adhurohet dikush apo diçka tjetër veç Atij, por gjynahet e tjera më të vogla ia fal kujt të dojë. Kushdo që i bën shok Allahut (në adhurim), ka bërë gjynah të tmerrshëm.”[8]

Ky sekt, një pjesë të madhe të veprimtarisë fetare të tij, ia kushton lavdërimit të këtyre njerëzve, varreve të tyre, që i konsideron si vende të shenjta, vajtimit për vdekjet e tyre dhe mallkimit të atyre që ata i konsiderojnë si kundërshtarë fetarë të këtyre imamëve.[9] Por ekstremiteti i ithtarëve të këtij sekti nuk ndalet me kaq. Ata për çdo vit në ditën e Ashures përkujtojnë vrasjen e nipit të Profetit, Husejnit, me rituale gjakatare duke masakruar veten tyre, madje edhe fëmijët e vegjël, me zinxhirë e kama, si hidhërim për vdekjen e tij! Dhe skena të tilla makabër, shfaqen çdo vit nëpër televizionet e botës, sa herë që vjen dita e Ashures! Një ritual i tillë jo vetëm që nuk gjen aspak mbështetje në fenë tonë, por një mynxyrë e tillë është kategorikisht e ndaluar dhe tërësisht e dënueshme.[10]

Një tjetër dallim shumë i rëndësishëm në mes shumicës së muslimanëve dhe shiitëve është edhe besimi në ruajtjen e Kur’anit. Në librat bazë të besimit shiitë si dhe në disa dhjetëra thënie të dijetarëve të tyre të hershëm, konstatohet se shiitët nuk besojnë se Kur’ani është ruajtur ashtu siç na e ka lënë Profeti, por ai është ndryshuar nga shokët e Profetit dhe nga të tjerët më pas! Për këtë ata japin edhe shembuj të shumtë![11] Këtë doktrinë ata e kanë ruajtur për shekuj me radhë, siç dëshmojnë edhe librat shiitëve dhe suninjve së bashku, por sot mohojnë që një gjë të tillë të ketë qenë besimi i tyre! Ndaj nuk është shumë e qartë nëse këtë ata e bëjnë për të mos u konfrontuar me pjesën tjetër të muslimanëve apo vërtetë e kanë braktisur këtë besim të pasaktë. Gjithsesi deklarimet dhe aktivitetet e tyre që pasqyrojnë të kundërtën e këtij besimi të trashëguar të tyre, duhen parë me dyshim, për vetë faktin se një nga pikat e besimit të tyre është edhe fshehja e doktrinës shiite apo e pjesëve të saj karshi atyre që nuk janë shiitë, kjo jo vetëm kur rrezikohen, por edhe për qëllime propagandistike.[12]

Veç këtyre dallimeve doktrinale, shiitët dallojnë me shumicën e muslimanëve edhe në një pjesë të praktikave fetare, si në thirrjen e ezanit, marrjen e abdesit, faljen e namazit etj.[13] Po ashtu edhe në disa çështje sociale, siç është lejimi që ata i bëjnë martesës së përkohshme, gjë që ka shkaktuar probleme sociale me fëmijët që lindin nga këto “martesa”, në vendet shiite ku është e përhapur më së shumti kjo praktikë.[14]

Këto janë disa prej dallimeve kryesore në mes shumicës së muslimanëve dhe shiitëve, ku për çdo njërën prej tyre kemi përmendur burime nga literatura e tyre, disa prej tyre edhe në shqip.[15]

Duhet të theksojmë se vërtetësia e doktrinës sunite mbështet tërësisht në Librin e Zotit, Kuranin, si dhe në traditën autentike që muslimanët kanë trashëguar nga Profeti i Zotit, traditë kjo e ruajtur me fanatizëm në mënyrë të pandërprerë për katërmbëdhjetë shekuj me radhë. Është pikërisht kjo traditë që shprehet në mënyrë të qartë se e vërteta e Islamit do të mbetet gjithmonë brenda grupimit të maxhorancës së muslimanëve.[16] Kjo maxhorancë, përherë dhe kahmoti u përket muslimanëve suninj!

E lusim Zotin t’i udhëzojë të gjithë muslimanët!

---

[1] “Bihar el-enuar” te komenti i ajetit 25, Sure El-Enfal, po ashtu v.101 fq. 107. etj. (arab). Për shiitët është i njohur mallkimi dhe sharja që ata i bëjnë në veçanti Ebu Bekrit dhe Umerit si për shembull në atë që quhet “Duaja ndaj dy idhujve të kurejshëve” ku nënkuptojnë këta dy sahabe! (shih “Nefehat el-lahut” e Kereki, “Fi miraatul ukul” 4/356 e Mexhlisit…etj). Gjithashtu edhe libri “Shtegu i elokuencës”, që padrejtësisht i atribuohet Aliut, përmban akuza të pavërteta ndaj shokëve të tjerë të Profetit!

[2] “Tefsir el-kumij” te komenti i ajetit 40, Sure El-araf, Hashijetu el-amili ala bejdaui, te komenti i ajetit 74 Sure Et-teube, Elenuar en-numanije vol. 2 fq. 278 etj.

[3] Shih “Ç’është Islamizmi” i Ajetullah Imam Es-sejid Muhamed El-Shirazi fq. 35. Libër shiit i përkthyer nga Vullnet Merja, drejtues në “Fondacionin e Kuranit” dhe themeluesi i shoqatës shiite “Fllad”.

[4] “Ç’është Islamizmi” fq.38. kjo doktrinë është kaq e përhapur në mes shiitëve, sa që janë shkruar shumë libra që flasin për këtë imam të humbur, si “El-gijbetu” (mungesa) e En-numanit, “El-gijbetu” e Et-tusit etj.

[5] “Ç’është Islamizmi” fq.27, fq.36.

[6] ‘El-hukumetu El-islamijetu’ i Homejnit fq. 93 botimi i dytë

[7] ‘Misbahul hidaje ilet hilafeti uel uilaje’ në fq. 145

[8] Sure En-nisa: 48.

[9] “Ç’është Islamizmi” fq. 93-97, 109, “Masakra e Kerbelasë” fq.59-63, etj.

[10] Shih sure El-bekare: 195, El-maide:6, El-haxh:78., hadithin 32 tek “Dyzet hadithet e Neveviut”.

[11] Ja disa referenca shiite për këtë: El-kulejni në librin ‘Usul min El-kafi’ v. i parë fq: 412-414, 416, 417, 418, 421-424, 429, 432-434 botimi i katërt v. 1392 h/1972 e.s), Elmufid në ‘Euail el-mekalat’ (fq. 13, 54 botimi i dytë 1379h/1959e.s.) si dhe në librin ‘El-ihtisas’ (fq. 123 botim mektebetu besireti Kum pa datë botimi), El-kumi në komentin e tij të Kuranit në hyrje (fq. 10) dhe vende të tjera (shih volumi i parë faqe: 29, 48, 58, 79, 100, 109, 110, 136, 141, 142, 196, etj. volumi i dytë faqe: 35,111,125. botim dytë Kum 1968 e.s), El-kashani në komentin e tij të Kuranit ‘Es-safi’ në hyrjen e gjashtë (fq. 24-37) si dhe shumë ajete të ndryshuara sipas tij (shih volumi i parë faqe: 96, 114, 118, 182, 183, 202, 257, etj. botim Kitabfrushi islamijetu, Iran, pa datë botimi), El-bahrani autori i komentit ‘El-burhan’ (shih volumi i parë faqe: 50, 102, 104, 125, 129, 130, 140, 170, 208, 231, etj. botimi i dytë Iran), Et-tabersi në librin ‘El-ihtixhaxh’ (volumi i parë fq. 223-228, botim fondacioni en-nu’man Bejrut pa datë botimi), El-xhezairi në librin ‘El-enuar en-numa’nije’ (vol i parë fq. 97, dhe i dytë fq. 357, botim 1378 h./1958e.s. Tibriz), El-mexhlisi në librin ‘Tedhkiretu el-eimetu’ (fq. 9), në librin ‘hajat el-kulub’ (vol. 2 fq.681) dhe në librin ‘Mir’atu el-ukul’ (vol. 12 fq. 525 botim 1400h./1980e.s. Iran) në këtë libër ai madje është i mendimit se transmetimet që flasin për deformimin e Kuranit janë kaq të shumta, dhe se mohimi tyre do të thotë të mohosh edhe transmetimet e imametit, që për shiat është thelbi i Islamit! Mirza Husejn En-nuri Et-tabersi në librin e tij të famëkeq ‘Fasl el-khitab fi ithbat tahrif kitab rabi el-erbab’ Libër në të cilin autori i tij ka mbledhur me qindra thënie nga dijetarët shiitë dhe muxhtehidët e tyre nëpër shekuj se Kurani është ndryshuar, libër që u botua në Iran në vitin 1298 h./1881e.s, i cili duke qenë se është pak a shumë i vonshëm, vetëm një shekull e ca më parë, kohë kur shiitët ishin të mendimit se një gjë e tillë duhet mohuar për ta, ashtu siç bëjnë edhe sot, shkaktoi një zhurmë të madhe në mes vetë shiitëve, disa prej të cilëve e kundërshtuan. Por autori në fjalë jo vetëm që nuk hoqi dorë por vetë dy vjet para se të vdiste nxori një libër tjetër me titullin ‘Redu badu eh-shubuhat an ‘Fasl el-khitab fi ithbat tahrif kitab rabi el-erbab’ ku mbron qëndrimin e tij në librin e parë. Madje edhe ky si El-mexhlisi është i mendimit se transmetimet që flasin për deformimin e Kuranit janë të shumta dhe se mohimi i tyre do të thotë të mohosh edhe transmetimet e imametit, gjë që shiitët nuk mund ta bëjnë.

[12] El-kulejni në “El-kafi” një kapitull i tërë për fshehjen e besimit (tekijes) “Kapitulli i Tekijes”, Komejni në “Keshf El-esrar” fq.129…etj.

[13] Në ezan ata shtojnë shprehjen se “Aliu është miku i Allahut” dhe “ejani në punë të mira” një risi (bidat) që nuk i përket traditës profetike. Gjatë abdesit nuk i lajnë këmbët (edhe nëse janë të zbathura), por vetëm i prekin me dorë të lagur, si kokën, ndërsa mes’hin mbi meste ose çorape nuk e lejojnë. Në namaz ata preferojnë të bien mbi sexhde mbi një copë baltë të pjekur nga dheu i Qerbelasë, nuk japin selam, por rrahin me duar kofshët…si dhe shumë bidate të tjera.

[14] Nuk ka ndonjë kohëzgjatje të caktuar të kësaj “martese” te shiitët, ajo mund të jetë edhe një ditë apo një orë! Në këtë “martesë” obligim financiar karshi “bashkëshortes” është reduktuar. Shih. El-furu të Kulejni si dhe çdo libër tjetër ku trajtohen çështjet e fik’hut.

[15] Për informacione më të hollësishme mund të vizitoni forumin http://groups.yahoo.com/group/alb-muslimstudents.

[16] Shih “Sunen Ibn Maxha” nr.3992, “Suenen Ebu Daud” nr.4596, “Xhamiatu Et-tirmidhi” nr.2640, “Sunen En-nesai” etj. Po ashtu për thënie të tjera të Profetit që mbështesin këtë doktrinë “Sahih Buhari” nr. 6881, “Sahih Muslim” nr. 1921, etj.

J.Topulli

Mesatarja në thirrjen islame

Mesatarja në thirrjen islame

nga

Shejh Muhamed ibn Salih El-uthejmin

Lavdërimet më të larta i përkasin vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë kërkojmë. Allahut i lutemi të na fal dhe para Tij pendohemi për gjynahet dhe gabimet tona.

O Allah na ruaj nga të këqijat që ne bëjmë dhe na mbro nga pasojat e punëve tona të mbrapshta!

Atë që Allahu e shpie drejt udhëzimit askush nuk mund ta devijojë dhe atë që Ai e lë në humbje askush nuk mund ta udhëzoj.

Dëshmoj se nuk ka hyj tjetër veç Allahut, të vetëm e të pashoq dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i dërguari i Tij. Allahu e dërgoi Profetin e Tij me një fe të vërtetë dhe udhëzim të drejtë, ai e komunikoi më së miri mesazhin dhe e shpuri në vend amanetin e Zotit. Profeti e këshilloi popullin dhe luftoi deri në vdekje për hir të Allahut ashtu siç e meriton Allahu të luftosh për hir të Tij. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, familjen dhe shokët e tij dhe të gjithë ata që i pasojnë deri në ditën e Kiametit.

Është një kënaqësi e imja të trajtoj një temë të tillë të rëndësishme për të gjithë myslimanët siç është tema e predikimit për fenë e Allahut të lartësuar.

Allahu i madhëruar thotë: “E kush flet më bukur se ai që i fton njerëzit drejt Allahut, bën vepra të mira dhe thotë: “Unë, me të vërtetë jam mysliman.”[1]

Mënyra se si është ndërtuar ajeti në formë pyetje ku tregon mohim, pra nuk ka asnjë që të flas më bukur. Shkaku pse përdoret forma e pyetjes në një kontekst mohues bëhet për dy arsye: E para për të mohuar këtë gjë dhe dyta për të sfiduar atë që i drejtohet ligjërimi që të provoj të kundërtën.

Pyetja në ajet ta jep një përshtypje të tillë, ajo është tamam si të thotë: Nëse ti ke diçka më të mirë sesa kjo atëherë sille! E pra mund të themi se nuk ka asnjë që të flas më bukur se ai që i fton njerëzit drejt Allahut, bën vepra të mira dhe thotë: “Unë, me të vërtetë jam mysliman.”

Të ftosh njerëzit për tek Allahu do të thotë t’i ftosh për te feja e Tij, për te rruga që të shpie në Xhenetin e Tij.

Tirrja që Profetët e Zotit u kanë drejtuar njerëzve vërtitet rreth tre çështjeve kryesore:

E para, njohja e Allahut me emrat dhe atributet e Tij.

E dyta, njohja e fesë së Tij që të shpie në Xhenet.

E treta, njohja e shpërblimit që kanë ata që i binden urdhëresave të Zotit dhe ndëshkimi që marrin ata që nuk i binden.

Të ftosh për tek Allahu është një nga shtyllat e punëve të mira, pa të cilën nuk mund të plotësohet shpërblimi. Allahu i madhëruar thotë: “Për kohën! Me të vërtetë, njeriu është në humbje, përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira, i këshillojnë njëri-tjetrit të vërtetën e i këshillojnë njëri-tjetrit durimin.”[2]

Të këshillojmë për të vërtetën do të thotë të thërrasim për tek e vërteta dhe të këshillomë për durim do të thotë që njerëzve tu themi të durojnë për hir të fesë.

Thirrja për në fenë e Allahut sot gjendet ndërmjet dy ekstremeve dhe mesatares. Për sa i përket dy ekstremeve ato janë: ashpërsia e thirrësve, dhe ekstremi tjetër neglizhenca dhe toleranca e tepruar.

I pari është i ashpër dhe kërkon që njerëzit ta zbatojnë fenë me rigorozitet dhe nuk toleron për asgjë, edhe për ato gjëra që vetë feja toleron. Ky njeri kur sheh se njerëzit kanë mangësi edhe në çështjet fetare që janë të pëlqyera, bëhet keq dhe u flet këtyre njerëzve si të kishin lënë ndonjë parim kryesor të fesë. Këtu mund të përmendim disa shembuj:

-Dikush mund të shohë se njerëzit kur falen nuk e bëjnë uljen e pushimit para se të ngrihen për në rekatin e dytë dhe në rekatin e katërt. Kjo ulje që te dijetarët njihet si “ulja e pushimit” (zhelsetu istiraha) konsiderohet nga disa dijetarë si sunnet, po kështu edhe nga ky njeri, dhe megjithatë ai kur sheh se njerëzit nuk e bëjnë atë i qorton ata se pse nuk e bëjnë atë? Ai flet me ta dhe të krijon përshtypjen sikur ajo të ishte diçka e detyruar. Disa dijetarë kanë thënë se ekziston konsensus në mes dijetarëve se kjo ulje nuk është e detyruar dhe se ekzistojnë tre qëndrime në lidhje me të: Qëndrimi i parë thotë se ajo është e pëlqyer në çdo rast. I dyti se nuk është e pëlqyer në asnjë rast. Dhe i treti se kjo ulje është e pëlqyeshme nëse është e nevojshme, si për shembull për një njeri të moshuar apo të sëmurë që mezi ulet dhe ngrihet.

E megjithatë ka njerëz që përsëri i trajtojnë të tilla gjëra si të ishin të detyrueshme!

-Shembull tjetër, ka njerëz që shohin ndonjë njeri që kur ai falet dhe ngrihet nga rukuja i lidh përsëri duart e tij, të djathtën mbi të majtën. Kjo i duket atij bidat ndaj edhe mund t’i thotë atij si ti je bidatçi! Pse i lidh përsëri duart mbas rukuje, duhet t’i lëshosh ato patjetër!

Kjo çështje është një çështje për të cilën ka mendime të ndryshme e ndoshta edhe argumenti më i saktë mund të jetë me atë që mendon se ato duhet të lidhen pas të ngrihesh prej rukuje ashtu siç ato mbahen lidhur para rukuje. Hadithi i Profetit (salallahu alejhi ue selem) që përcillet nga Sehl ibn Sadi mund të themi se mbështet këtë mendim, ai thotë: “Njerëzit urdhëroheshin që në namaz dorën e tyre të djathtë ta vinin mbi parakrahun e së majtës.”[3]

-Shembull tjetër, ka njerëz që i qortojnë disa të tjerë që kur falen bëjnë ndonjë lëvizje, qoftë edhe të vogël. Lëvizje të tilla që nuk e prishin namazin dhe janë të nevojshme lejohen, pasi lëvizje të tilla transmetohen të jenë bërë edhe nga vetë Profeti, ndaj ato nuk janë të ndaluara. Një herë një shok i Profetit, Ebu Xhuhejfe po falej dhe me dorë kish kapur frerët e kalit të tij. Kali filloi të largohej pak nga pak dhe Ebu Xhuhejfe filloi të lëvizte bashkë me të derisa mbaroi namazin e tij. Një burrë, nga ata që tregohen të ashpër e pa dhe tha: “Shikojeni këtë njeri! Shikojeni këtë njeri! Shikojeni këtë njeri!” Ndërkohë që Ebu Xhuhejfe ishte një sahabi i nderuar, Allahu qoftë i kënaqur prej tij!

Mbasi Ebu Xhuhejfe mbaroi namazin i shpjegoi këtij njeriu se një veprim i tillë lejohet, sepse nëse do ta linte kalin të ikte do t’i kishte humbur dhe deri në darkë nuk kishte për ta gjetur. Shih seç do të thotë të kuptosh fenë, të tolerosh dhe ta bësh atë të lehtë!

-Profeti falej me shokët e tij dhe qëllonte që mbante me vete Umamen të bijën e Zejnebes, vajzës së tij. E pra Profeti ishte gjyshi i saj dhe e mbante atë në krah ndërkohë që falej me njerëzit, dhe kur binte në sexhde e ulte. Të gjitha këto veprime janë lëvizje që nuk i përkasin namazit, e megjithatë Profeti duke u sjellë me dashamirësi me mbesën e vet i bënte ato. E Profeti (salallahu alejhi ue selem) qe njeriu që më shumë se askush i frikësohej Allahut dhe që e njihte fenë më mirë se asnjë njeri tjetër.

-Një shembull tjetër, disa shok të Profetit u mblodhën njëherë dhe pyetën se çfarë bënte Profeti kur nuk ishte në publik me njerëzit dhe pasi e morën vesh, atyre iu duk pak. Ata thanë: Profetit i janë falur gabimet, ato që ka bërë dhe ato që do të bëjë, ndërsa ne kemi nevojë që Allahu të na i fal gabimet tona. Njëri prej tyre tha: Unë gjithmonë do të agjëroj. I dyti tha: Unë gjithmonë do të falem (natën) dhe nuk do të fle. Dhe një i tretë tha: Unë nuk do të martohem asnjëherë.

Këto fjalë i shkuan Profetit (salallahu alejhi ue selem) në vesh dhe ai tha: “Për sa më takon mua: Unë herë agjëroj dhe herë jo, edhe falem edhe fle, dhe martohem me gra. E kujt nuk i pëlqen rruga (sunneti) im, ai nuk më përket mua.”

E gjitha kjo tregon se ne nuk na takon, madje nuk na lejohet që të tregohemi ekstremist në fenë e Allahut, si me të tjerët ashtu edhe me veten tonë. Duhet të jemi të mesëm dhe të qëndrueshëm ashtu siç na ka urdhëruar Allahu i madhëruar dhe na ka urdhëruar Profeti i Tij. Allahu i lartësuar thotë: “Dhe vërtet, kjo është Rruga Ime e Drejtë, kështu që ndiqeni atë dhe mos ndiqni rrugë të tjera pasi ato do t’ju ndajnë e t’ju largojnë nga Udha e Tij. Këtë jua ka urdhëruar Ai që të mund të bëheni të përkushtuar.” [4]

Profeti u tha shokëve të tij: “Mos më lavdëroni ashtu siç e lavdëruan të krishterët Isain të birin e Merjemes.” Dhe po kështu ai duke u kthyer nga Muzdelifeja për në Mina, gjatë Haxhit, mori disa guriçka në dorë dhe tha: “O njerëz! Me gurë të ngjashëm si këta gjuani dhe mos e teproni në fe.”

E kundërta e të gjithë kësaj është neglizhenca në predikimin fetar. Njeriut mund t’i krijohen raste të volitshme për të ftuar njerëzit në fe dhe ai i humbet këto raste. Ndonjëherë i humbet këto raste sepse shejtani i shtie në mend se kjo nuk është koha e përshtatshme për tu predikuar njerëzve dhe ata nuk kanë për t’i pranuar fjalët e tua… e mjaft justifikime të tjera që të vinë në kokë dhe bëjnë të humbësh rastin.

Ka njerëz kur shohin ndonjë njeri, që nuk i pëlqen, sesi ai mëkaton dhe nuk janë të gatshëm t’i qëndrojnë pranë dhe nuk kanë asnjë shpresë se ai mund të rregullohet. Kjo gjë është problem! Allahu na e ka bërë të qartë se ne duhet të durojmë dhe të shpresojmë shpërblimin tek Allahu, Ai i thotë Profetit të Tij: “ Kështu pra, ji i duruar (O Muhammed) ashtu siç bënë durim të Dërguarit e vendosur e me vullnet të fortë dhe mos ji i nxituar për ta (mosbesimtarët).”[5]

Njeriu duhet të duroj dhe ta përmbaj vetveten edhe nëse shikon diçka që e prek apo e lëndon atë, le të duroj për hir të Allahut. Profeti kur iu gjakos gishti në luftë tha: “Ti nuk je vetëm se një gisht i gjakosur që për hir të Allahut u sakrifikove.”

Ky rast është i kundërti i rastit të parë, ai e sheh me sytë e tij dhe dëgjon me vesh që situata e cila po përballet me të bie në kundërshtim me fenë dhe megjithatë nuk i fton njerëzit tek e drejta dhe e vërteta.

Ka disa njerëz që thonë: Duhet t’i trajtojmë myslimanët të gjithë njëlloj si një grup i vetëm përderisa ata të gjithë kanë një fe dhe të mos bëjmë dallime në mes atij që ndjek sunnetin dhe atij që është ndjekës i bidatit![6] Kjo gjë është e gabuar! Sepse e vërteta duhet të dallohet nga e shtrembëta, ashtu si edhe ata që e pasojnë të vërtetën duhet të dallohen nga ata që nuk e pasojnë atë. Nëse njerëzit do të ishin të përzier pa u dalluar, mjafton që i thonë vetes mysliman edhe sikur mes tyre të ketë të atillë që me devijimet e tyre dalin jashtë Islamit, padyshim që këtë gjë asnjë besimtar i sinqertë, që i do të mirën këtij umeti nuk do ta bënte!

Ka njerëz që kanë mundësi dhe potenciale intelektuale për të ftuar në fenë e Allahut, por ata megjithëse i shohin njerëzit në rrugë të gabuar druhen tu flasin atyre, nga frika se mos njerëzit i ofendojnë apo flasin keq për ta. Këta lloj njerëzish qëllon që kur shohin ata të mesmit, që janë kapur pas fesë pa tepruar thonë: Ata janë njerëz fanatik, ata janë njerëz ekstremist, ata janë injorant … ata janë …e ata janë! Ndonëse ata janë në rrugë të drejtë!

Kur të mesmit i shohin ekstremistët ata thonë për ta: Ju keni mangësi dhe jeni tepër tolerant! Ju nuk jeni duke i dhënë hakun fesë…etj!

E pra nuk mund të përdorim si njësi matëse për ashpërsinë dhe tolerancën opinionet tona personale dhe ajo që na pëlqen neve. Por matësi i drejtë i kësaj gjëje është udhëzimi i Profetit dhe i shokëve të tij. Profeti (salallahu alejhi ue selem) na e ka qartësuar rrugën e tij mjaft mirë nëpërmjet fjalëve dhe praktikës së tij.

Nëse vihesh në një situatë kur nuk di se çfarë bësh, të tregohesh i ashpër apo tolerant, nëse nuk e di se cila do të ishte më e mira dhe më e dobishmja të ishe i butë apo ashpër? Në këtë rast duhet të zgjedhësh rrugën e tolerancës dhe butësisë, sepse Profeti thotë: “Feja me të vërtetë është lehtësim.” Kur Profeti dërgoi Muadhin dhe Ebu Musën në Jemen u tha: “Lehtësoni dhe mos vështirësoni, përgëzoni dhe mos i largoni njerëzit.”

-Njëherë kur një hebre po kalonte pranë Profetit i tha atij: Es-samu alejkum o Muhamed! Pra ai po thoshte: Vdekja qoftë mbi ty! Pasi es-sam do të thotë vdekje në gjuhën arabe. Pranë Profetit ndodhej Aishja dhe kur e dëgjoi iu përgjigj duke i thënë: Edhe mbi ty qoftë es-sami (vdekja) dhe mallkimi! Profeti iu drejtua dhe i tha Aishes: “Allahu është i butë dhe e do butësinë. Allahu jep nëpërmjet butësisë atë që nuk e jep nëpërmjet ashpërsisë.”

Duku u bazuar në këtë thënie të Profetit (salallahu alejhi ue selem) duhet që në rastet kur gjendemi në dilemë nëse duhet të përdorim ashpërsinë apo butësinë duhet të zgjedhim këtë të fundit. Kjo sepse “Allahu jep nëpërmjet butësisë atë që nuk e jep nëpërmjet ashpërsisë.” Ai që do ta kuptoj më mirë këtë gjë le ta provoj.

Kur njerëzve të cilët i fton në fe u flet me ashpërsi ata do të të marrin inat dhe do ta kthejnë me të njëjtën monedhë. Nëse është ndonjë njeri i thjeshtë do të të thotë: Unë ndjek njerëz që dinë më tepër sesa ty! Nëse ka dije do të filloj të debatoj, ndonëse e vërteta mund të jetë e qartë për të dy si drita e diellit. Por egoja nuk e lë të pranoj të vërtetën dhe të tregohet i humbur, por atij i duket se ka përpara një betejë për të fituar! Dhe e gjitha kjo vetëm për shkak se ti u solle ashpër me të.

Thirrja për në fenë e Allahut bëhet me urtësi dhe me këshilla të bukura. E vërteta është e qartë për të gjithë, përveç për dy lloje njerëzish: Për indiferentin që nuk do t’ia dijë, dhe për mendjemadhin, ndërsa ai që i qaset të vërtetës me përulësi dhe bindje ai do të ketë sukses për ta pranuar dhe njohur atë.

Nganjëherë ekstremi vjen nga prindërit, sidomos nga këta të sotshmit. Ndonëse shohim shumë të rinj ta duan fenë dhe t’i përkushtohen asaj, ka prindër që i shtrëngojnë dhe nuk i lënë të lirë djemtë dhe vajzat e tyre të bëjnë vepra të mira që i ka urdhëruar feja, megjithëse asgjë e keqe nuk u vjen as prindërve dhe as fëmijëve të tyre nga kjo gjë. Si për shembull ata prindër që bëhen pengesë që fëmijët e tyre të falen apo agjërojnë, ndonëse këto gjëra nuk u bëjnë dëm prindërve në mos plotësimin e kërkesave dhe nevojave të tyre dhe as vetë të rinjve në mendjen, shëndetin dhe shkollimin e tyre, si për djemtë dhe për vajzat. Unë kam frikë se këta prindër këtë e bëjnë për shkak të urrejtjes apo pakënaqësisë që kanë ndaj fesë dhe rregullave të saj. Kjo është diçka vërtetë e keqe, sepse ai që nuk e pëlqen të vërtetën dhe nuk e pëlqen fenë, mund të dalë fare nga feja me këtë pakënaqësi dhe urrejtje që ka. Allahu i madhëruar thotë: “Këtë për shkak se ata urrejnë atë që zbriti Allahu, kështu që Ai i ka bërë pa asnjë dobi veprat e tyre.“[7]

Dhe veprat nuk zhvlerësohen vetëm se kur njeriu dezerton nga Islami, ashtu siç thotë Allahu: “Dhe kushdo qoftë prej jush që kthehet prapa nga feja e tij (Islami) dhe vdes si jobesimtar, atëherë veprat e tij do t’i humbasin në këtë botë dhe në Botën e Pastajme dhe do të jetë prej banorëve të Zjarrit. Aty do të banojnë përgjithmonë.”[8]

-Për sa i përket të rinjve, djem apo vajza qofshin, nëse ndjekin në rregull mësimet e shkollës dhe krahas tyre zbatojnë edhe fenë e Zotit, ata nuk ka sesi të konsiderohen aspak si njerëz fanatik apo të ashpër.

Ka prej të rinjve që të tregohen tepër të ashpër me familjarët e tyre dhe ndjehen të shqetësuar edhe për disa gjëra që janë të lejuara. Ka raste kur këta të rinj kërkojnë prej baballarëve dhe nënave të tyre apo edhe vëllezërve dhe motrave që edhe ata të jenë në një nivel me të, për sa i përket përkushtimit ndaj fesë. Kjo nuk është e drejtë, ti e ke si detyrë që nëse sheh se ata bëjnë një vepër të ndaluar t’i këshillosh, por nëse i sheh që ata kanë mangësi në disa gjëra që nuk janë të detyruara, si për shembull lënien e disa gjërave të pëlqyera nga ana fetare, kjo nuk duhet të shtyj ty aspak që të sillesh ashpër me ta. Po kështu edhe për disa gjëra për të cilat dijetarët nuk kanë rënë dakord, nëse ata marrin mendimin e ndonjë dijetari për këtë çështje nuk bën të tregohesh i ashpër dhe shtrëngues me ta.

Çdo njeri çfarëdo qoftë ai, një thirrës apo një adhurues dhe praktikant i thjesht i besimit duhet të kapet mbas të mesmes, as i ashpër dhe as neglizhent, por ta mbaj fenë e Zotit ashtu siç duhet, ashtu siç e kërkon vetë Allahu. Allahu thotë në librin e Tij: “Ai ka urdhëruar për ju atë Fe, të cilën ta zbuloi ty (o Muhamed) dhe që pati urdhëruar për Nuhun, Ibrahimin, Musain dhe Isain, duke thënë: “Qëndroni në fenë e drejtë dhe mos u përçani në të!” Por për idhujtarët është e rëndë ajo, në të cilën po i fton ti. Allahu zgjedh për këtë fe kë të dojë dhe udhëzon drejt saj këdo që kthehet tek Ai me pendim.”[9]

Të qëndrosh në fe do të thotë ta zbatosh atë në mënyrë të drejtë ashtu siç e ka ligjëruar Allahu. Të mos përçahemi në fe, është një ndalesë që vjen nga Zoti, sepse pasojat e përçarjes janë tepër të rrezikshme si për individët ashtu edhe për të gjitha grupimet dhe umetin në tërësi.

Përçarja është një fenomen i dhimbshëm, sepse kur njerëzit janë të përçarë ndodh ajo që thotë Allahu: “dhe mos u grindni ndërmjet jush, sepse do të humbni guximin e do t’ju lërë fuqia.” Kur njerëzit përçahen dhe grinden me njeri-tjetrin ata detyrimisht do të dështojnë dhe do të humbasin edhe forcën e tyre dhe do të jenë pa asnjë peshë përpara armiqve të Islamit, qofshin këta armiq të hapur apo edhe hipokritë. Ky soj njerëzish kënaqen kur shohin një përçarje të tillë, madje janë po këta njerëz që nxisin dhe i hedhin benzinë zjarrit të përçarjes në mes vëllazërisë së besimit, në mes thirrësve në fenë e Zotit. Ne e kemi detyrim tu bëjmë ballë këtyre intrigave, që nuk e duan fenë e Zotit dhe rrugën e Profetit (salallahu alejhi ue selem). Të jemi të bashkuar si një trup i vetëm, të jemi vëllezër të lidhur me librin e Allahut dhe rrugën e Profetit (salallahu alejhi ue selem), ashtu siç ishin edhe të parët e mirë të këtij umeti, në veprat dhe në jetën e tyre. Nëse kjo bazë do të neglizhohet atëherë ka mundësi që një mangësi e tillë të na shpjerë në një dështim të madh.

Përçarja është kënaqësi për djajtë, qofshin njerëz këta apo xhin. Sepse ata e dinë se bashkimi i atyre që ndjekin të vërtetën përbën një forcë të padëshiruar për armiqtë e Islamit, e ndërsa përçarja bëhet pengesë për një gjë të tillë. Allahu i madhëruar thotë: “Bindjuni Allahut dhe të Dërguarit të Tij dhe mos u grindni ndërmjet jush, sepse do të humbni guximin e do t’ju lërë fuqia.”[10] Dhe përsëri Ai thotë: “Mos u bëni si ata që, pasi u erdhën provat e qarta, u përçanë dhe u grindën. Për këta do të ketë dënim të madh.”[11] Dhe “Me të vërtetë, ti s’ke të bësh fare me ata që e përçajnë fenë e tyre dhe shndërrohen në sekte. Te Allahu është puna e tyre e pastaj Ai do t’u tregojë çfarë patën punuar.”[12] Dhe “Ai ka urdhëruar për ju atë Fe, të cilën ta zbuloi ty (o Muhamed) dhe që pati urdhëruar për Nuhun, Ibrahimin, Musain dhe Isain, duke thënë: “Qëndroni në fenë e drejtë dhe mos u përçani në të!”[13]

Allahu na ka ndaluar që të përçahemi dhe na i ka bërë të qarta pasojat e dhimbshme të kësaj përçarje. Ne të gjithë e kemi detyrim të jemi një grup i vetëm, unik, edhe nëse kemi mendime të ndryshme për disa çështje apo për disa metoda.

Përçarja mbjell vetëm shkatërrim dhe hallakatje, e padyshim dobësi. Edhe në mes shokëve të Profetit (salallahu alejhi ue selem) ka pasur mospërputhje mendimesh, por ata nuk u përçanë dhe as nuk u urryen, e as nuk u armiqësuan me njeri-tjetrin. Mes tyre ka pasur mospërputhje mendimesh edhe në kohën e Profetit (salallahu alejhi ue selem), si për shembull kur ai pas luftës së Hendekut u tha shokëve të tij: “Askush prej jush të mos e fal ikindinë vetëm se në fisin Beni Kurejdha.” Sahabet dolën nga Medina për të shkuar në fisin Beni Kurejdha dhe ndërkohë i zuri koha e namazit të ikindisë, ata ranë në mosmarrëveshje se çfarë do të bënin? Dikush thoshte se nuk do të falemi vetëm se në fisin Beni Kurejdha edhe sikur të perëndojë dielli, sepse Profeti (salallahu alejhi ue selem) na tha: “Askush prej jush të mos e fal ikindinë vetëm se në fisin Beni Kurejdha.” dhe ne e dëgjuam dhe i bindemi vetëm atij. Ndërsa pati të tjerë që thanë se Profeti (salallahu alejhi ue selem) me këto fjalë kishte si qëllim që ne të nxitonim dhe të dilnim sa më shpejt dhe kur të hyj koha ne e falim namazin e ikindisë në kohën e tij. E gjithë kjo mosmarrëveshje i shkoi në vesh Profetit (salallahu alejhi ue selem) dhe ai nuk u tregua i ashpër me asnjërin dhe as nuk qortoi njeri për mënyrën sesi i kishte kuptuar fjalët e tij. Sahabet vetë nuk u përçanë për shkak të kuptuarit të ndryshëm të thënies së Profetit dhe po kështu edhe ne nuk duhet të përçahemi, por të jemi si një trup i vetëm.

Ndonjëri mund të thotë: Nëse ai me të cilin ne nuk pajtojmë është një ndjekës i bidatit, si duhet të sillemi atëherë me të?

Përgjigja është: Bidati ndahet në dy lloje:

E pari, bidat që të nxjerr nga feja.

E dyti, bidat që nuk të nxjerr nga feja.

Në të dyja rastet ne na takon që t’i ftojmë të gjithë ata që i thonë vetes myslimanë tek e vërteta, duke ua sqaruar atë sa më mirë, por pa i sulmuar ata për shkak të asaj që ata bëjnë apo besojnë. Kjo gjë mund të bëhet vetëm nëse ne bindemi se ata po tregohen mendjemëdhenj ndaj pranimit të së vërtetës. Për një arsye të ngjashme Allahu i thotë të Dërguarit të Tij: “Mos i shani idhujt që ata i adhurojnë në vend të Allahut, në mënyrë që ata të mos e shajnë Allahun armiqësisht nga padija.”[14]

Së pari le t’i ftojmë ata te e vërteta duke ua sqaruara atë me argumente dhe fakte, sepse e vërteta pranohet nga të gjithë ata që e kanë ruajtur natyrën e pastër me të cilën lind njeriu. Nëse e shohim se ata tregohen mendjemëdhenj dhe kryeneç, ne e bëjmë të qartë të vërtetën, sepse e vërteta duhet patjetër të bëhet e qartë pa qenë e nevojshme të debatohet me kundërshtarët e saj.

Ndërsa për sa i përket të mos folurit me ta, kjo varet nga bidati. Nëse kemi të bëjmë me një bidat që të nxjerr nga feja, atëherë e kemi për detyrë që të largohemi dhe të mos u flasim këtyre njerëzve. Por nëse bidati nuk arrin në një shkallë të tillë dhe nga mos komunikimi me ta ka dobi, atëherë veprojmë në një mënyrë të tillë. Por nëse kjo gjë nuk bën dobi atëherë nuk e bëjmë atë, sepse në themel të parimeve fetare është haram që një besimtar të mos i flasë një besimtari tjetër. Profeti (salallahu alejhi ue selem) thotë: “Një njeriu besimtar nuk i lejohet që të mos flasë me vëllain e tij më shumë se tre ditë.” Kjo ndalesë përfshin të gjithë besimtarët edhe ata me moral të keq (fasikët), përveç rasteve kur mos komunikimi me të tillë njerëz bën dobi.

Të mos flasësh dhe të mos komunikosh me një njeri gjynahqarë është një lloj ilaçi, i cili nëse nuk bën dobi, por përkundrazi mund ta shtoj edhe më tepër gjynahun dhe rebelimin, atëherë ajo prej së cilës nuk vjen ndonjë dobi; interesi e do që ajo të mos veprohet.

Zgjidhja e problemit të përçarjes bëhet ashtu siç kanë vepruar sahabet, Allahu qoftë i kënaqur me ta. Ne duhet të dimë se kjo mospërputhje mendimesh vjen nga ixhtihadet (opinionet fetare) për të cilat lejohen mendimet e ndryshme dhe ato nuk kanë ndonjë efekt negativ. Në të vërtetë kjo gjë është pajtim me nesh, sepse çdo njeri prej nesh ka atë mendim që mendon se argumenti e mbështet atë. Pra që të gjithë ne kemi pasur parasysh argumentin, dhe secili prej nesh e mbron mendimin e tij sepse sipas bindjes që kemi argumenti e vërteton atë. Është detyrë për të gjithë ne që të mos ndjejmë për vëllain tonë pakënaqësi, por duhet t’i jemi mirënjohës për mendimin që ka, sepse mospajtimi që ai ka me ne e ka për shkak të argumentit që i mbështet.

Ne nuk kemi asnjë të drejtë më shumë për tu imponuar të tjerëve mendimin tonë dhe tjetri nuk e paska këtë të drejtë për të na imponuar mendimin e tij! E kemi për detyrë që këtë mospajtim mendimesh të bazuar në opinionet e ndryshme fetare (ixhtihadet) ta kthejmë në pajtim dhe në një mjet bashkimi mes nesh, dhe ku ka më mirë!

Nëse nijeti është i sinqertë edhe shërimi i kësaj plage është i lehtë. Ama nëse nijeti nuk është i sinqertë dhe gjithsecilit i pëlqen mendimi i tij dhe nuk i intereson ai i tjetrit, padyshim se suksesi do të jetë i largët.

Allahu i ka këshilluar njerëzit që të jenë të pajtuar mes vetes dhe të mos përçahen, Ai thotë: “O besimtarë! Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë myslimanë! Të gjithë mbahuni fort për litarin e Allahut (Kuranin) dhe mos u përçani!”[15]

Ky ajet është një këshillë shumë e vlefshme për myslimanët.

E lus Allahun e lartësuar të më bëj mua edhe ju të udhëzuar dhe udhëzues, të pajtuar dhe pajtues, sepse me të vërtetë Ai është Bujar dhe Fisnik i madh!

Çdo lavdërim i përket Allahut, Zotit të botëve, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë për Profetin tonë Muhamedin, familjen dhe mbarë shokët e tij.

Përktheu: J.Topulli

---

[1] Fusilet:33.

[2] Sure El-asr.

[3] Transmeton Buhari.

[4] El-enam:153.

[5] El-ahkaf:35.

[6] Si për shembull në mes sunnijve dhe shiave.(sh.përkth)

[7] Muhamed:9.

[8] El-bekare:217.

[9] Esh-shura:13.

[10] El-enfal:46.

[11] Al-imran:105.

[12] El-enan:159.

[13] Esh-shura:13.

[14] El-enam:108.

[15] Al-imran:102-103.

Probleme të ligjërimit islam në mesin e muslimanëve shqiptarë

Probleme të ligjërimit islam në mesin e muslimanëve shqiptarë

Ky shkrim nuk synon të evidentojë ndonjë problem të pa trajtuar më parë dhe të pa vënë re në historinë e këtyre shtatëmbëdhjetë viteve të rilindjes së fesë, në mesin e shqiptarëve dhe në veçanti në mesin e muslimanëve të Shqipërisë. Ky shkrim synon të bëj një analizë të pjesshme dhe njëkohësisht një reflektim realist e fetar të një nga problemeve më madhore me të cilat përballet sot thirrja islame në mesin e shqiptarëve. Më së shumti rrok ata që me të mirat dhe këqijat e tyre, sukseset dhe gabimet e tyre mbajnë barrën më të madhe në këtë drejtim. Me këtë shkrim në radhë të parë u drejtohem të gjithë vëllezërve dhe kolegëve të mi hoxhallarë, thirrës dhe predikues të Islamit, duke mos përjashtuar këtu nga vërejtjet as veten.

Me ndarjen nga kalifati osman muslimanëve shqiptarë iu desh të përballeshin me një realitet të ri. Shqiptarët që dikur kishin qenë në skajet e botës islame tashmë ishin një ishull në mes të botës së kufrit, në një realitet të tillë lindte nevoja e një strukturimi të ri. Përgjigje të ndryshme pati në këtë drejtim, madje edhe me kahe të kundërta. Vitet që vijuan nuk mundën të konsolidonin një strukturim të qartë, i cili do të jetonte dhe do të merrte jetë. Në një periudhë kohe të shkurtër ishulli shqiptar i islamit u lag deri në themel nga detet e kufrit dhe ardhja e regjimit komunist në pushtet do të vuloste tashmë shndërrimin e tokave shqiptare në një vend të Darul-kufrit.

Ndërrimi i regjimeve i gjeti muslimanët shqiptarë jetim, që tashmë të dal nga “përkujdesja” e njerkës parti, u vunë në kërkim të identitetit të tyre të humbur. Si jetim që ishim, dhe jemi, ne nuk morëm një edukim dhe përkujdesje të mirëfilltë fetare prindërore, ndaj dhe dashur padashur si ai jetimi që endet rrugë më rrugë e shtëpi më shtëpi edhe ne u endëm në kurse mbas kursi dhe vende pas vendesh për të njohur të vërtetën e fesë që mbarte origjina jonë.
Feja është jetë dhe jeta nuk mësohet vetëm në bankat e shkollës, madje ajo më pak se kudo tjetër mësohet aty, por mungesa e theksuar e edukatorëve prindëror dhe e hoxhallarëve që krahas dijes do të kishin edhe përvojën e jetës, rezultoi në disa aspekte, negative për brezin e ri të teologëve në përgjithësi dhe thirrjes islame në veçanti. Është e natyrshme që për këtë arsye dhe të tjera, edukimi ynë fetar të rezultonte me mangësi të ndryshme, pasojat negative të të cilave vazhdojnë në na ndjekin akoma nga pas, nganjëherë edhe si jehonë e mëkateve të shkuara, të cilat nuk lënë rast pa na i kujtuar.
Ftesa e njerëzve për t’iu kthyer besimit bëhet nëpërmjet thirrjes, nëpërmjet ligjërimit fetar, i shkruar qoftë ky apo i folur. Ky ligjërim ka nevojë të ripërtërihet e të përshtatet si në përmbajtje ashtu edhe në formë. Ai nuk duhet të humbasë kurrsesi thelbin e kësaj feje, njësimin e Zotit, por nga ana tjetër duhet të bëhet më i prekshëm dhe i gjallë nga ambienti në të cilin ne jetojmë. Me ripërtëritje të ligjërimit islam nuk dua tu bëj jehonë tendencave që kërkojnë të trondisin themelet e vetë fesë, por të tërheq vëmendjen që ligjërimi islam të përshtatet sa më mirë me realitetin ku jetojmë. Kjo gjë para se të jetë një kërkesë e nevojës së thirrjes islame është një detyrim fetar, që ne praktikisht dhe deri diku edhe teorikisht pak e kemi njohur.
Allahu i Lartësuar duke folur për thirrjen e Profetëve thotë: “Ne nuk kemi çuar asnjë të dërguar, përveçse në gjuhën e popullit të tij, për t’u shpjeguar atyre (shpalljet e Zotit). Allahu e shpie në humbje kë të dojë dhe e udhëzon në rrugë të drejtë kë të dojë. Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti.”[1]
Me gjuhë këtu duhen kuptuar dy anë, gjuha me të cilën një popull flet dhe komunikon dhe gjuha e temperamentit, zakoneve dhe shprehive të tij të përditshme me të cilat ai jeton. Që të dyja këto anë i përmban ajeti i mësipërm. Nëse gjuha e folur ka të bëjë me të kuptuarin e drejtpërdrejtë, shpjegimi ka të bëjë me ndjesinë që duhet të përjetoj zemra për të reflektuar karshi asaj që dëgjon.[2] Për të parën dëshmon historia e Profetëve, e origjinës, e popujve dhe e gjuhës që ata flisnin. Vetë Zoti foli në këto gjuhë dhe librat e këtyre Profetëve u shkruan prej fjalëve të Tij, ashtu siç dimë që Zoti foli në arabisht në mesazhin e Tij të fundit, Kur’anin. Ndaj është më se e natyrshme që domosdoshmëria e përcjelljes së Islamit të bëhet nëpërmjet gjuhës që çdo popull flet dhe kupton. Për këtë, dijetari islam Ibn Tejmije shprehet se ekziston një unanimitet në mesin e dijetarëve islam që lejon përkthimin e kuptimeve të Kur’anit në gjuhë të tjera, për ata që nuk e kuptojnë arabishten.
Madje ai përmend se ka edhe një pakicë dijetarësh të cilët e lejojnë që gjatë faljes të këndohet surja fatiha e përkthyer, për ata që nuk munden ta mësojnë atë në arabisht.[3]

Duke u nisur nga ky fakt i rëndësishëm duhet thënë se ligjërimi islam në mesin shqiptarëve sot, shpeshherë karakterizohet nga një mbingarkesë e panevojshme e termave dhe e fjalëve në gjuhën arabe apo nganjëherë edhe në ato turke të trashëguara. Disa prej këtyre fjalëve kanë qenë të kuptueshme për brezat e dikurshëm, por sot ato janë kthyer në fjalë të padeshifrueshme për shumicën e njerëzve. Ky realitet krijon një barrierë ndërmjet njerëzve dhe përçimit të mesazhit që këto fjalë mbartin. Këtu nuk duhet të harrojmë se njerëzit që vinë në xhami vetëm për xhuma dhe për bajram nuk janë të familjarizuar me këto fjalë ashtu sikurse ata që marrin pjesë rregullisht në mësimet dhe në faljet ditore, për të mos folur këtu për publikun që qëndron jashtë xhamive apo ata që vijnë për herë të parë në të. Këtu duhet përmendur edhe sikleti e më pas indiferenca që u shkakton njerëzve vërshimi i shumë fjalëve të huaja e të pakuptueshme, që kryesisht e kanë origjinën nga gjuhët perëndimore, dhe jo më tu flasësh atyre me fjalë arabe dhe turke.
Një tjetër problem që vihet re në ligjërimin islam, sidomos në përkthime, është edhe arabizimi i strukturës së shqipes, e thënë ndryshe të folurit dhe kryesisht të shkruarit arabisht me fjalë shqipe. Si arabishtja ashtu edhe shqipja kanë rregullat e tyre gramatikore, të cilat duhen respektuar në raste përkthimesh, ndaj është tejet e gabuar që gjithkush që mendon se e njeh arabishten, të përkthej në gjuhën e tij amtare, të cilën nuk e kupton që nuk e njeh aq sa i duhet për të përkthyer.
Më bie shpesh rasti të lexoj përkthime në gjuhën shqipe apo edhe të dëgjoj ligjërime që mbartin dukshëm strukturën e gjuhës arabe. Kjo lloj gjuhe e shartuar, përveç shijes së keqe që të lë kur e dëgjon, bëhet shumë herë edhe e pakuptueshme, madje edhe për ata që e njohin arabishten. Sa e sa herë më është dashur për t’iu kthyer tekstit origjinal për të kuptuar se çka dashur të thotë autori, sepse përkthimi i çalë e i fjalë për fjalë ishte një rebus i vërtetë. Për të mos folur pastaj për mangësi
në të kuptuarin e arabishtes, në përkthimin e gabuar të shprehjeve frazeologjike, të termave…etj. Një tmerr i vërtetë! Sa që me të drejtë një shkrimtar musliman, që merret edhe me redaktime të shumë prej këtyre përkthimeve, punën e tij në këtë drejtim e quante: “çmontim i bombave me sahat”.
Me të drejtë lind pyetja: Si mund tu përçohet shqiptarëve mesazhi i Islamit në këtë mënyrë?!
Një tjetër problem i ligjërimit islam është edhe njohja e dobët e gjuhës letrare shqipe. Keq apo mirë ne sot për sot kemi një gjuhë standarde e cila duhet respektuar, sidomos në shkrimin e saj. Por, më tepër problem sesa të ligjëruarit toskërisht apo gegërisht është ligjërimi i një gjuhe që nuk është as njëra dhe as tjetra, nuk është as arabisht e as turqisht dhe as anglisht e as italisht, por është një hibrid që në fund të fundit nuk është një shqipe e kuptueshme për të gjithë njerëzit.
Nëse do t’i kthehemi historisë së shqiptarëve nën kalifatin osman do të vëmë re se një nga arsyet pse shqiptarët në shumicë, sidomos pjesa e pashkolluar, nuk patën një qasje të thellë ndaj parimeve të besimit islam, ishte edhe moskuptimi i gjuhës me të cilën atyre iu përçuan këto parime. Ky fenomen u has edhe me ortodoksët, por jo edhe aq me katolikët. Kjo është edhe një nga arsyet e shumta pse këta të fundit që nga krijimi i shtetit shqiptar e deri më sot rezultojnë me humbjet më të pakta në përqindje.

E folura bukur, pastër dhe qartë, ka një rëndësi të madhe në ligjërimin islam, në përçimin e mesazhit të Zotit te njerëzit. Nëse kësaj i bashkohet edhe kultura e nevojshme, besoj se do të bënim një hap të madh cilësor në thirrjen e njerëzve për tek Allahu.
Ajete dhe hadithe të shumta e shprehin këtë nevojë, dhe ja disa prej tyre:
“Elif, Lâm, Râ. Këto janë vargjet e Librit të qartë! Ne e zbritëm këtë Kuran në gjuhën arabe, për ta kuptuar ju.”[4]
“kurse ky (Kurani) është në gjuhën e qartë arabe.”[5]
“Nuk ka dyshim se ky (Kuran) është Shpallja e Zotit të botëve… E zbriti në gjuhën e qartë arabe.”[6]
“Ne e kemi shpallur Kuranin në gjuhën arabe dhe pa asnjë kundërthënie, me qëllim që ata ta ruajnë veten nga e keqja.”[7]
Në këto ajete dhe të tjera Allahu u kujton arabëve këtë mirësi të Tij që Ai librin e Tij ua shpalli në gjuhën që ata kuptojnë dhe jo vetëm kaq, por në një gjuhë të kthjellët dhe të qartë, vetëm e vetëm që mesazhi i Zotit të përçohej te ta në mënyrë sa më të kuptueshme.[8]
Elokuenca e mrekullueshme dhe e papërsëritshme e Kur’anit, nuk kishte si qëllim të saj vetëm të tregonte burimin se nga ai erdhi, por edhe për të qenë plotësisht i kuptueshëm dhe tërheqës për njerëzit, ku bashkë me ëmbëlsinë e gjuhës ata do të shijonin dhe ndjenin edhe thellësinë kuptimore të përmbajtjes së tij, kjo madje është më e rëndësishme sesa e para, gjë për të cilën Allahu kishte shfaqur edhe prova të tjera se ky libër vinte prej Tij.
Një nga shokët e Profetit të bekuar, Abdullah ibn Mesudi, dhe një nga njohësit më të mirë të Kur’anit thoshte: “Lexojeni Kur’anin dhe tronditni me të zemrat.”[9] Vetë i dërguari i Allahut, falë mirësisë së Zotit, zotëronte një të folur me qartësi mbresëlënëse, saqë është kjo një nga arsyet pse ndjekësit e tij ishin në gjendje të memorizonin dhe të përcillnin për te brezat që do të vinin edhe shumë kohë më pas fjalët e tij. Profeti i Zotit thoshte: “Më janë dhuruar fjalët përmbledhëse”[10] Çka do të thotë se ai me pak fjalë, qartë dhe shkoqur, u përcillte njerëzve mesazhe të mëdha. Për efektin që të folurit bukur dhe qartë ka te njerëzit, i Dërguari i Zotit shprehej: “Ka prej gojëtarisë që të magjeps.”[11] Vetë fjala arabe bejan e përdorur në këtë rast tregon për qartësinë dhe të folurin bukur.
Aftësia për të folur bukur dhe qartë është e dhuruar dhe e fituar. Përsa i përket të parës kemi pak për të thënë, pasi ajo është një mirësi e Zotit që ia jep kujt të dojë. Por, këtu duhet të tërheqim vëmendjen për një fakt mjaft të rëndësishëm që publicisti Agim Baçi me të drejtë e ka vënë në dukje në esenë e tij të shkurtër “Teoria e komunikimit në Islam”. Ai vë në dukje rëndësinë që ka komunikimi dhe se si jo gjithmonë aftësia për të komunikuar i jepet më të diturit, ndërkohë që një i ditur tjetër, që e ka më të zhvilluar këtë aftësi, ka më tepër përparësi në përcjelljen e mesazhit të Zotit dhe për këtë ai gjen një shembull mjaft të goditur, atë të Musait me Harunin. Sesi i pari ishte më i ditur, por i dyti ishte më gojëtar, ndaj dhe Musai i jep të vëllait përparësi karshi vetes në komunikimin e fjalës së Allahut.
Nëse gojëtaria e dhuruar është një mirësi që ne nuk e kemi në dorë, ajo e fituar është plotësisht e mundshme. Dhe kjo gojëtari e domosdoshme për thirrjen islame arrihet duke njohur mjaftueshëm gjuhën shqipe, kulturën dhe traditën e të folurës dhe të shkruarit të këtij populli, temperamentin dhe realitetin me të cilin njerëzit jetojnë. Me këtë nuk dua të them se është e domosdoshme që një predikues apo hoxhë duhet patjetër të mbarojë fakultetin e gjuhë-letërsisë shqipe, çka në vetvete do të ishte vërtetë diçka e dobishme, por një njeri që ka marrë rolin e komunikuesit të Islamit te njerëzit duhet patjetër të thellojë njohuritë e tij karshi gjuhës, folklorit dhe letërsisë shqipe, së paku nëpërmjet leximit të vazhdueshëm të kësaj literature. Ky vetëtrajnim nuk duhet të ndërpritet për aq kohë, së paku, sa të thyhet arabizimi i gjuhës shqipe nga ana e hoxhallarëve dhe të ndjehet te njerëzit se predikuesit flasin tamam shqip, në formë dhe përmbajtje.
Shumë ajete dhe hadithe janë shndërruar në fjalë të urta për arabët, pikërisht sepse ato mbartin mrekullisht nivelin më të lartë të kësaj gjuhe. Ndaj dhe vënia në përdorim e fjalëve të urta të popullit, krahasimet, dhe shembujt e nxjerra nga kultura e këtij populli bën që njerëzve t’u ngjallet më tepër interes për predikimet fetare dhe njëkohësisht të përthithen më lehtë nga ta.
Siç edhe vihet re gjatë kësaj trajtese gradualisht jemi futur në anën e dytë që përmban kuptimi i ajetit “Ne nuk kemi çuar asnjë të dërguar, përveçse në gjuhën e popullit të tij, për t’u shpjeguar atyre (shpalljet e Zotit)…”, në përmbajtjen e ligjërimit fetar.

Disa nga mangësitë që vihen re në këtë drejtim janë:
1) Trajtimi në formë akademike i fesë, si në hutbe ashtu edhe në mësimet që jepen nëpër xhami.
Është e natyrshme që kjo ka ardhur si reflektim i mënyrës sesi ne e kemi mësuar fenë në auditorët e universiteteve islame, në mësimet dhe ligjëratat e marra nga dijetarët dhe predikuesit e ndryshëm që ligjëronin nëpër xhamitë e vendeve ku kemi studiuar.
Kur’ani është një libër dije, por dija e tij nuk trajtohet në të në formë akademike, ajo trajtohet në formën e një këshille të gjallë duke u bërë pjesë e realitetit. Vetë Allahu e ka quajtur Librin e Tij këshillë: “O njerëz, ju ka ardhur këshillë (Kurani) nga Zoti juaj, shërim për zemrat tuaja, udhëzim dhe mëshirë për besimtarët.”[12]
Vetë forma e artikulimit dhe e ligjërimit të çështjeve të trajtuara në Kur’an, është dëshmia më e mirë për t’iu larguar akademizmit në përcjelljen e fesë te njerëzit.
2) Mbingarkesa e ligjërimit islam me rregullat e jurisprudencë islame, me haramin dhe hallallin…etj.
Edhe në këtë rast na vjen në ndihmë stili i Ku’ranit. Në ajetet dhe suret që kanë zbritur në Mekë lehtësisht dallohet një përqendrim në parimet bazë të besimit, në njësimin e Zotit dhe besimin në botën tjetër, ku ajetet e suret janë edhe më të shkurta dhe në përgjithësi ligjërimi islam në këtë periudhë të shpalljes ishte më i shkurtër. Ndërsa në ajetet dhe suret që kanë zbritur në Medine shohim një gjatësi dhe një shtjellim më të gjatë, dhe sidomos në ajetet që flasin për normat ligjore, për hallallin dhe haramin. Por sidoqoftë, në të gjithë Kur’anin që përmban mbi gjashtëmijë e dyqind ajete, vetëm rreth pesëqind ajete trajtojnë çështje të normave dhe ligjeve islame, ndërsa pjesa tjetër merret me besimin te Zoti, botën tjetër, historitë e popujve të mëparshëm etj. A nuk është ky një argument i rëndësishëm se njerëzve u duhet folur më shumë për Zotin, për premtimet dhe mirësitë e Tij, sesa për urdhëresat dhe ndalesat? A nuk thotë nëna e besimtarëve Aishja se “Në fillim
zbritën suret e shkurtra, në të cilat përmendej Xheneti dhe Zjarri, deri sa kur njerëzit iu kthyen me shumicë Islamit, zbriti hallalli dhe harami. Nëse do të kishte zbritur që në fillim: mos e pini alkoolin, do të kishin thënë: nuk do ta lëmë alkoolin asnjëherë, dhe nëse do të kishte zbritur: mos bëni kurvëri, do të kishin thënë: nuk kemi për ta lënë kurvërinë asnjëherë.”[13]?!
3) Mungesa e theksuar e trajtesave që merren me edukimin shpirtëror dhe moral të besimtarëve.
Islami nuk është një fe që i jep rëndësi vetëm anës së jashtme, vetëm formës dhe jo përmbajtjes. Në Islam edhe forma edhe përmbajtja janë të pandara dhe të rëndësishme, por duhet theksuar se përmbajtja ka më tepër rëndësi. Sa herë kemi vënë re që falja që ne kryejmë nuk na jep ndjesinë e rehatisë shpirtërore? Sa prej nesh falin me dëshirë edhe namaze fakultative, përveç atyre të detyruara? A nuk ishte Profeti i Zotit që thoshte: “Dhe kënaqësinë unë e gjej te falja.”[14]?! Sa prej nesh dhe njerëzve që ne u predikojmë e ndjejnë afërsinë e Allahut në jetën e tyre të përditshme? Sa prej nesh e përjetojnë se jetojnë me Zotin në çdo hap që hedhin, në çdo fjalë që thonë, në çdo veprim që bëjnë? Sa prej nesh e kanë ndjerë fjalën e Profetit (paqja e Zotit qoftë mbi të), kur ai përgjigjej Xhibrilit për shtyllën e tretë të fesë: “Mirësia, është ta adhurosh Allahun sikur ti sheh Atë, por nëse ti nuk e sheh Atë, (ti ndjen se) Ai të sheh ty.[15]
Po morali, edukata dhe etika islame në ç’nivel janë në radhët e besimtarëve? Sa e sa ajete dhe hadithe kanë ardhur në këtë drejtim? A nuk thotë Profeti se: “Me të vërtetë besimtari me moralin e tij të mirë arrin gradën e atij që falet dhe agjëron.” [16]
A nuk është edukata dhe normat e mirësjelljes, me të gjithë njerëzit, pjesë e moralit islam? A nuk është mbajtja e premtimit, korrektesa, shlyerja e borxhit dhe burrnia pjesë të këtij morali? Nëse ne si besimtarë kemi mangësi në këtë drejtim, a nuk vjen kjo edhe sepse për të tilla tema pak është ligjëruar dhe shumë më pak zbatohen?! A nuk u është kërkuar besimtarëve që të kapen pas sunnetit të Profetit (paqja e Zotit qoftë mbi të), ndërkohë që sunneti reduktohej vetëm në disa veprime dhe shfaqje të jashtme, ndërkohë neglizhohej edukata dhe morali, a thua vallë se kjo nuk i përkiste sunnetit?!

4) Trajtimi i kufizuar i njësimit të Zotit brenda një hapësire të ngushtë shembujsh. Njësimi i Zotit në Islam është boshti kryesor rreth të cilit vërtitet e gjithë feja, por ky njësim dhe e kundërta e tij, shirku, nuk kufizohen vetëm në shembujt klasik që janë dukshëm të qartë. Idhujtaria shfaqet edhe në ideologjinë dhe mendësitë e njerëzve edhe nëse ata i besojnë vetëm një Zoti dhe nuk u luten të vdekurve. A nuk është materializmi, dashuria e tepruar për të mirat e kësaj bote një lloj shirku që i largon njerëzit nga adhurimi i Zotit në adhurimin e parasë? A nuk janë pasionet e shfrenuara për artet, teknologjinë dhe argëtimin, një lloj shirku që zënë vend në zemrat e njerëzve shumë më tepër sesa Zoti duhet të zërë në to?! Ky lloj shirku sot është bërë shumë më i përhapur sesa dikur dhe zbrazëtia që krijohet në zemër nga mungesa e Zotit u lë vendin me shumicë gjërave të tilla. Është pra e natyrshme që ligjërimi islam i sotshëm për teuhidin dhe shirkun të përfshij edhe
dimensione të tilla.

5) Të mos qenit realist me vendin dhe situatën ku jetojmë, në ligjërimin e temave që zgjidhen për tu trajtuar apo edhe mënyra sesi trajtohen.
Jetojmë në një ambient tjetër nga ai në të cilën shumë prej nesh janë shkolluar, në një ambient ku njerëzit ndërgjegjësimin fetar e kanë shumë të ulët, ndaj edhe jo për çdo gjë për të cilën muslimanët e vendeve islame janë të ndërgjegjshëm se Allahu i urdhëron apo i ndalon, vlejnë edhe në mesin e shqiptarëve. Kjo nuk do të thotë aspak që atë për të cilën ne besojmë se është haram t’ua bëjmë njerëzve hallall apo ajo çka është obligim tua bëjmë atyre fakultative. Por, sidoqoftë njerëzve u duhet folur së pari dhe më së shumti për gjëra që i njohin dhe pranojnë se janë të mira dhe të këqija. Vetë fjala në arabisht që përdoret për urdhërimin në të mirat është fjala matuf, çka në vetvete ka kuptimin e diçkaje të njohur, të ditur dhe të pranuar. Nga e njëjta rrënjë rrjedh edhe fjala urf që do të thotë traditë, zakon. Po kështu edhe fjala që përdoret për ndalimin nga e keqja është fjala bunker, çka do të thotë diçka e panjohur, e shëmtuar, e pazakonshme. Pra e thënë ndryshe maksima islame “të urdhërosh për të mira dhe ndalosh nga e keqja” është e lidhur edhe me realitetin se çfarë njerëzit dhe traditat e tyre quajnë të mirë apo të keqe.
Duke mos lënë pa theksuar këtu, se jo çdo gjë që njerëzit e një vendi apo tradite e quajnë të mirë apo të keqe edhe nga feja konsiderohet si e tillë. Me këtë fakt më tepër, të zbërthimit gjuhësor të këtij parimi islam, dua të tërheq vëmendjen për rëndësinë që ka në ligjërimin islam njohja e zakoneve dhe traditave me të cilat njerëzit jetojnë. Këtë që thash e mbështes edhe në një thënie mjaft të njohur të sahabit të nderuar Ali ibn Talib që thotë: “Flitini njerëzve me atë çka njohin, a dëshironi që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?!”[17] A nuk vinë këto fjalë të këtij sahabi të madh si një thirrje për ne sot, që ligjërimin islam ta kemi më pranë problemeve, halleve të njerëzve dhe të kuptuarit të tyre?!

Ligjërimi islam krahas pikësynimeve të tij madhore, që kanë të bëjnë me besimin te Zoti, duhet të drejtohet edhe nga problemet dhe shqetësimet që ka një shoqëri e caktuar. Kështu, nëse i kthehemi Kur’anit do të shohim sesi Profetët e ndryshëm të Zotit krahas thirrjes për njësimin e Zotit, i këshillonin njerëzit edhe për problemet specifike që ata popuj kishin, si për shembull në rastin e Shuajbit, ku krahas teuhidit ai u predikoi edhe ndreqjen e marrëdhënieve financiare. Ndërsa interesant është fakti se për Profetin Lut nuk shtjellohet në Kur’an predikimi i tij rreth teuhidit, siç shtjellohet për Profetët e tjerë, jo se ai nuk e ka bërë një gjë të tillë, as që mund ta mendojmë, por ama vetë Allahu në Kur’an na ka përmendur vetëm predikimin e tij për ndreqjen e anës morale të atij populli.[18] Kjo mesa duket për vetë ekstremitetin negativ që paraqiste gjendja e tyre morale. Dhe ky fakt na lë të kuptojmë se në situata të caktuara ligjërimi islam mund të drejtohet kah
problemeve më të mprehta që shqetësojnë shoqërinë, çka do të thotë se besimi te Zoti dhe teuhidi në këtë rast, u jepen njerëzve në mënyrë të tërthortë dhe jo të drejtpërdrejtë, siç bëhet në shumicën e rasteve.

Thirrja islame në një shoqëri apo grupim të caktuar duhet të përmbaj, brenda mundësive, shembuj të kapshëm dhe sa më të afërt për këtë shoqëri e sa më pak ngjarje dhe krahasime me vende dhe njerëz të largët në kohë dhe hapësirë, për këtë shoqëri. A nuk e shikoni sesi Allahu dhe i Dërguari i Tij përdorin mjaft shembuj nga jeta e përditshme e arabëve, krahas atyre historik, që mesazhi i Zotit të ishte sa më i kuptueshëm për këta njerëz.
Dhe së fundi duke mbyllur trajtesën time, por jo temën, e cila gjithsesi ngelet e hapur për zhvillim të mëtejshëm, do t’u bëja thirrje të gjithë thirrësve islam që t’i lënë kompleksitet që kanë ndaj njeri-tjetrit dhe të bashkërendojnë energjitë e tyre për tu dhënë zgjidhje kolektive këtyre problemeve dhe të tjerave, pasi kjo është shumë më e rëndësishme për ecurinë afatgjatë të thirrjes islame, sesa strategjitë dritëshkurtra në marrëdhëniet me disa mediokër klanor që mbarsin vetëm shterpësi.

“Vërtet, këtu ka këshillë për këdo që ka zemër, dëgjon me vëmendje dhe dëshmon.”[19]
Allahu e di më së miri.

Justinian Topulli

———————————
[1] Ibrahim:4.
[2] Mexhmu el-fetaua 9/64.
[3] “Përgjigja e saktë (e Ibni Tejmisë) për atë që ndryshoi fenë e Mesisë” 2/55, 56, 67. (në arabisht)
[4] Jusuf: 1, 2.
[5] En-Nahl: 103.
[6] Esh-shuara: 191-195.
[7] Ez-zumer: 28.
[8] Shih komentin e Tabariut e të tjerë, për këto ajete.
[9] Es-sunen El-kubra, El-bejhaki 3/13.
[10] Buhariu dhe Muslimi, për një koment më të zgjeruar të këtij hadith shih komentet e dyzet haditheve nga Ibn Rexhebi.
[11] Buhari etj.
[12] Junus: 57.
[13] Transmeton Buhari.
[14] Transmeton Ahmedi, Nesai etj.
[15] Transmeton Buhari dhe Muslimi.
[16] Transmeton Ahmedi, Ebu Daudi, Ibn Hiban.
[17] Transmeton Buhari.
[18] Shih sure Esh-shuara: 160-173 dhe En-neml: 3-57.
[19] Kaf: 37.

Të vrasësh frikën… hapi i parë drejt ndryshimit

Të vrasësh frikën… hapi i parë drejt ndryshimit

Shpesh herë në biseda me besimtarë të ndryshëm, për gjendjen e trembur të disa hoxhallarëve apo edhe të krerëve të institucionit tonë, që i kanë hipur një ati’ që e kalërojnë si breshkë, u sjell si shembull krahasues ngjarjen e popullit të Musait…

Kurani është një libër i gjallë dhe gjallëria e tij do të thotë që jo vetëm ajetet e dispozitave tij t’i vësh në jetë, por edhe ajeteve të historive të popujve të shkuar duhet tu japësh gjallëri, duke i zbritur në realitetin që jeton. Nuk ka sesi të jetë ndryshe! Përse i Dërguari i Allahut dhe bashkëkohësit e tij kishin nevojë për histori të tilla, që kishin ndodhur para qindra e qindra vjetësh dhe ne nuk paskemi nevojë për të tilla histori sot, histori nga të cilat duhet të marrim mësim?! Historia siç thonë historianët, përsëritet, ajo vërtitet si një spirale ku çdo rreth i saj krijon paralelizëm me atë që është më sipër, por ndërkohë ka edhe kthesën që përbën veçantinë e saj.

Kur Allahu na tregon ngjarjen e Beni Israilëve, sesi ata hezitonin të luftonin për të hyrë në Palestinë thotë se ata i thanë Musait: “O Musa! Kurrsesi nuk do të hyjmë atje, derisa aty të gjenden ata. Kështu që shko ti dhe Zoti yt e luftoni, se ne do të rrimë këtu”.[1]

Po këtë ajet, pas qindra vjetësh, por në një realitet disi më ndryshe e përdori si argument krahasimi sahabi Mikdad ibn El-esued, para betejës së Bedrit. Ai i tha Profetit: “Ne nuk do të themi siç thanë Beni Israilët: Shko ti dhe Zoti yt e luftoni, se ne do të rrimë këtu”. Por do të luftojmë me ty…“[2] Tjetër situatë, tjetër kohë, por thelbi mbetet i njëjtë. Profeti nuk i tha e ke gabim, ajeti është për Musain dhe popullin e tij dhe nuk vlen për situatën tonë! Por i ndriti fytyra dhe buzëqeshja e tij ishte aprovim; vallë a mund të ishte diçka tjetër!?

kështu pra edhe sot ky Kuran që mbush faqet e verdha të librave të vjetër qindra vjeçar, nuk është një relike që duhet ruajtur në memorien muzeale të mendjeve tona, për të kundruar tempin dhe melodinë e tij sa herë që e dëgjojmë apo e lexojmë, por duhet të jetë Libri i realitetit tonë.

Por, le ti kthehemi përsëri historisë së Musait dhe popullit të tij, për të nxjerrë perla të tjera, tashmë në shkakun e fitores së paarrirë.

Zoti thotë: “Dy burra nga ata që i frikësoheshin Allahut dhe që Ai i kishte pajisur me mirësi, thanë: “Hyni në portën e qytetit! Kur të kaloni nëpër të, do të jeni fitues. Në qoftë se jeni besimtarë, atëherë mbështetuni tek Allahu!”[3]

Ata e kishin fitoren të garantuar nga Allahu, me kushtin që t’i mbështeteshin Allahut dhe … dhe çfarë? Të vrisnin frikën… të tregoheshin të guximshëm për të vepruar… dhe gjithçka mbaronte me hapin e parë! Nuk kërkohej prej tyre vetëm se të kalonin një prag … pragun e frikës…! Nuk e kaluan dhe u vërtitën për dyzet vjet shkretëtirave… ndërsa sahabët e kaluan dhe Islami erdhi deri në trojet tona… Po ne cilit umet i përkasim?!

Nuk është vetëm shtypja dhe skllavëria e tej zgjatur ajo që prodhon njerëz të trembur, por edhe rehatia e postit, e rrogës apo edhe komoditeti i kësaj bote dhe mungesa e dëshirës për t’iu futur telasheve. Dhe kështu pas shekujsh triumfe dhe fitore edhe vitet e rehatisë nuk vonuan të vinin dhe pas tyre për myslimanët një re e zezë barbarësh u shfaq nga lindja, një lukuni mongolësh që vërshojnë si bisha të etura për gjak nëpër botën islame… Historia kaq shekullore islame nuk parë kurrë më parë dhe as më pas një kasaphanë të tillë… shumë prej historianëve myslimanë nuk kanë gjetur dot forcë të përshkruajnë ato masakra, por gjithsesi ata si dëshmi për historinë kanë regjistruar skena të shumta të cilat ia vlejnë ti rikujtojmë. Ibn Ethiri, historianë myslimanë i asaj kohe, na tregon:

Më kanë treguar për banorët e atyre vendeve ngjarje, që nëse një njeri i dëgjon gati nuk i beson, sesi frika që Allahu u pat hedhur ndaj këtyre njerëzve pat mbërritur deri aty, saqë thuhet një njeri i vetëm prej mongolëve hynte në një fshat apo zinte ndonjë rrugë ku kishte një grup të madh njerëzish dhe i vriste një e nga një dhe nuk guxonte asnjëri prej tyre të zgjaste dorën drejt këtij kalorësi! Më kanë treguar se njëri prej tyre e kapi një burrë dhe mongoli nuk kishte me vete se me çfarë ta vriste dhe i tha: vërë kokën në tokë dhe mos lëviz, dhe ai e vuri kokën në tokë derisa mongoli shkoi gjeti një shpatë dhe erdhi dhe e vrau!”[4]

O Zot të qofshim falë, që nuk na ke sprovuar të jetonim në atë kohë! Ne që sot heshtim dhe nuk hapim gojën për të mbrojtur shenjtëritë e Tua dhe dinjitetin tonë islam… vallë dje çdo të kishim bërë?!

Nëse ka pyetje… përgjigjen e merrni te titulli… ose pak më poshtë…

“Një njeri njëherë më tregoi: isha bashkë me shtatëmbëdhjetë burra në rrugë dhe përpara na erdhi një kalorës mongol dhe na urdhëroi që të kapnin njeri-tjetrin nga mbrapa për duarsh dhe kështu shokët e mi filluan të veprojnë si i urdhëroi ai. Unë u thashë: ky është një i vetëm, pse të mos e vrasim dhe t’ia mbathim?! Më thanë: kemi frikë. U thashë: ai kërkon që juve t’iu vrasë tani! E vrasim ne atë e ndoshta Allahu na shpëton! Pasha Allahun nuk guxoi asnjëri të bënte asgjë! Atëherë mora një thikë dhe e vrava vetë, kështu që ia mbathëm dhe shpëtuam.”[5]

Shyqyr Zotit jetojmë në një vend dhe një kohë kur nuk kemi nevojë të vrasim asnjë, por kemi nevojë ama si ky njeri të vrasim frikën tonë…, për të thënë hakun qoftë edhe para një prijësi despot që të pushon nga puna dhe të pret rrogën…

Bëhuni së paku ju o hoxhallarë shehid të fjalës, siç thotë Profeti juaj (salallahu alejhi ue selem): “Xhihadi më i madh është fjala e drejtë para sulltanit të padrejtë.”[6]

Kur në Shqipëri po frynin erërat e ndryshimeve dhe njerëzit kishin filluar të vrisnin frikën e regjimit komunist, unë isha një çunak pesëmbëdhjetë vjeç, ndonëse isha një adoleshentë në atë kohë dhe nuk mund të bëja më shumë sesa të merrja pjesë në ndonjë demonstratë popullore, krahas mijëra të tjerëve, duke mbështetur studentët e dhjetorit, që na treguan sesi vritet frika. Po edhe unë si të tjerët e përjetova ndryshimin e menjëhershëm që u ndodhi atyre mijëra njerëzve. Në mesin e studentëve të dhjetorit nuk kishte asnjë konspiracion, asnjë prapaskenë, asnjë dorë e huaj, asgjë e dyshimtë… veç guximit dhe etjes për ndryshim, dhe këtë gjë e di shumë mirë nga njerëz që kanë qenë pjesë e asaj lëvizje. Edhe ata kishin frikë, madje rrezikuan edhe jetën, e kush guxonte të ngrihej kundra kuçedrës së murrmë, që për dyzet vjet kishte vrarë me mijëra njerëz e kishte burgosur dhe internuar me dhjetëra e mijëra të tjerë?! Por fryma ndjehej kudo, era e ndryshimit i prekte njerëzit përditë e më shumë edhe ata po guxonin të flisnin dhe vetëm shkëndija pritej dhe atë e dhanë studentët dhe sa hap e mbyll sytë gjithë ngrehina e “diktaturës së proletariatit” u prishë, si të ishte një tigër prej kartoni nga ata që ‘xhaxhi Enver’ na i tregonte të për të mos ia pasur frikën armikut. Kaq lehtë…?! Po kaq lehtë! Vështirësia qëndron tek ne…

24/11/2008

---

[1] El-maide: 24.

[2] Buhari.

[3] El-maide:23.

[4] El-kamil fit-tarih 12/500.

[5] Po aty fq.500-501.

[6] Tirmidhiu. Nesaiu etj.

Muauija, sahabët dhe munafikët…

Bismilahi Rrahmani Rrahim

Muauija, sahabët dhe munafikët…

Motivi i këtij postimi bëhet jo për shkak të zgjatjes së debatit, ndaj pyetjeve provokative që u bën këtu, por se më e rëndë se provokimi është mos kthimi i përgjigjes ndaj dilemave dhe dyshimeve që hidhen në besimin e njerëzve dhe kur nuk trajtohen ato do të gjejnë ndonjë tokë ku do të hedhin farën e tyre të keqe…

Vura re se pati një kontestim për postimin tim rreth Muauijes, por që nuk e di pse nuk doli në listë?! Ndoshta kontestimi ishte për çështjen nëse ishte Muauija shkrues i uahjit apo jo? Aty unë nuk u zgjata në këtë pikë, por citova vetëm imam Ahmedin, pasi thelbi i postimit nuk ishin hollësitë. Por që të mos ketë akoma dyshime, se vërtetë Muauija ishte shkrues i Uajhit, këtu po citoj edhe disa dijetarë të tjerë. Ibn Kethiri në “Bidaje ue nihaje” (8/23) për të shprehet:

“Muauije ibn Ebi Sufjan, radijallahu anhu, është Muauije i biri i Ebu Sufjanit, Sahr ibn Umeje ibn Abdushems ibn Menaf ibn Kusij, Ebu Abdurrahman el-kurejshi el-umeui, daja i besimtarëve dhe shkruesi i shpalljes (uahjit) së Zotit të botëve. Është bërë mysliman ai, i ati dhe nëna e tij, Hind e bija e Utbes ibn Rebia ibn Anbdushems ditën e çlirimit të Mekës. Transmetohet nga Muauije se ai ka thënë: Jam bërë mysliman ditën e umres kada (që bërë Profeti), por e fsheha islamin tim nga im at deri në ditën e çlirimit.” I ati i tij ishte prej elitës kurejshe në kohën e injorancës dhe pas betejës së Bedrit paria e kurejshëve shkon në duart e tij, ai u bë prijësi i luftërave në krahun matanë. Ishte prijës që i bindeshin dhe kishte pasuri të madhe, kur u bë mysliman tha:

“O i Dërguari i Allahut më urdhëro që t’i luftoj jobesimtarët ashtu siç më parë luftoja muslimanët. Dhe ai tha: “Po.” Ebu Sufjani i tha: Dhe Muauijen ta bësh shkrues pranë teje. Dhe Profeti i tha: “Po.” Pastaj kërkoi ta martonte me një nga vajzat e tij…

Qëllimi këtu është të tregojmë se Muauija shkruante uahjin për të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) bashkë me shkruesit e tjerë të uahjit, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.”

Po ashtu edhe hafidh El-iraki ka renditur dyzet e dy vetë që kanë pasur rastin të shkruajnë uahjin për Profetin dhe ndër ta katër kalifët e parë, Zejd ibn Thabitin, Ubej ibn Kabin dhe Muauije ibn Ebu Sufjanin…[1]

Po ashtu El-bejheki në librin e tij “Delailu Nubueti” (6/480) përmend një transmetim të njohur nga Ibn Abasi ku ndër të tjera ai shton se Muaija ishte shkrues i uahjit. Të njëjtin transmetim e përmend edhe Dhehebiu në “Sijer alam en-nubela” (3/123), për të treguar po të njëjtën gjë. Ndërkohë që ka prej dijetarëve, si El-medaini, i cili thotë se Zejd ibn Thabit shkruante uahjin dhe Muaija shkruante për Profetin (salallahu alejhi ue selem) letrat ndërmjet tij dhe arabëve.[2] Megjithatë kjo nuk e përjashton mundësinë që ai të ketë shkruar uahjin, pasi Profeti nuk i kishte punët e shkruesve të ndarë me thikë. Shih për shembull Aliun (radijallahu anhu) që konsiderohet një nga shkruesit e uahjit, por njëkohësisht ishte edhe ai që shkroi marrëveshjen e Hudejbijes me kurejshët. Kështu që nëse të gjithë këta dijetarë si imam Ahmedi, Ibn Kethiri, Iraki etj kanë gabuar kur kanë thënë se ai ka shkuar uahjin atëherë edhe unë po gaboj…

Por ta zëmë për një moment se Muauijes nuk i ka rënë rasti për asnjë moment gjatë dy vjetëve të fundit të jetës së Profetit të shkruaj ndonjë ajet nga Kurani, po a nuk mjafton që ai ishte shkrues i Profetit?! Njerëz të dyshimtë apo munafik, siç larg e larg të lë përshtypjen ndonjëri këtu në listë, do të pranonte Profeti i Zotit që të shkruanin për të?! Si do t’ua kishte besën njerëzve të tillë, kur e dinte shumë mirë se kush ishin munafikët dhe cilët ishin ata?!

Këtu do të citoj Dhehebiun se çfarë ai thotë në librin e tij të biografive “Sijer alamu nubela” (3/159) për Muauijen:

“Muauije është prej mbretërve më të mirë të cilët drejtësinë e kanë pasur më të madhe sesa padrejtësinë, por ai nuk është i pafajshëm nga fajet dhe Allahu e faltë atë.”

Shikoni qëndrimin e mesëm të Dhehebiut, e quajti mbret dhe jo kalif ndonëse disa faqe më parë, kur fillon të tregoj gjeanologjinë e tij, e quan prijës i besimtarëve (ashtu siç i emërtonin të gjithë kalifët pas Umerit) dhe këtë ai e bën për ta dalluar nga katër të parët.[3] Por gjithashtu ai e quajti nga mbretërit më të mirë, ashtu siç pranoi se edhe ai ka kusuret e tij, por në fund e mbyllim me një lutje për të.

Tani unë nuk e kuptoj këta që provokojnë këtu në listë duan medoemos ta na e bëjnë Muauije munafik, pra kafir, sepse munafikët janë jomyslimanë që shtiren si muslimanë?! Nëse ka që mendojnë kështu le ta thonë troç, të kenë aq burrëri për t’i thënë gjerat hapur dhe të mos sillen me diplomaci. Le të dëshmojnë këtu se ai ishte munafik dhe nesër kur të dalin para Allahut le t’i japin përgjigje Atij për këtë dëshmi…!

Në këtë forum, që çuditërisht gjen njerëz që të kritikojnë kur cenon vëllazërinë utopike sunij-shia dhe heshtin kur flitet keq për sahabet, u tha se Allahu ka përmendur në suren El-xhuma një ngjarje që tregon se sahabët e lanë Profetin në këmbë duke folur dhe shkuan pas një karvani që erdhi në Medine… Ashtu siç përmend se ka sure dhe ajete që u kushtohen mynafikëve… E kush atëherë qenkan këta që e lanë Profetin në këmbë dhe rendën pas dynjasë apo edhe këta munafikë, veç njerëz në radhët e sahabeve…?!

Që në fillim, që kur nisën këto postime u kuptua se me ato tre pyetjet e famshme, që në të vërtetë nuk donin përgjigje, u bënë për të shkaktuar fitne, ndaj dhe këtu vazhdon ti hidhet benzinë zjarrit dhe për këtë mjafton vetëm disa pika, ndërkohë që duhet gjithë ai ujë për ta shuar…

Ajo që më shtyn tu jap përgjigje këtyre dilemave që ngrihen këtu shpesh herë nuk janë vetëm personat që i hedhin, ndonëse e dëshiroj që ata të sqarohen për gjëra të tilla, por ajo që më motivon më tepër janë një shumicë e heshtur, ndaj të cilëve unë ndjej përgjegjësi, sepse mosformimi i tyre fetar i bën ata të prekshëm nga të tilla shashka që hidhen vend e pa vend, duke harruar se çfarë efektesh negative kanë të tilla tema këtu ku jemi ne.

Fjalë të tilla si këto këtu :

” Nëse jam i dobët “për të hedhur një fije injorimi mbi kontributin e sahabeve në

zemrat e dashamirësve të sunetit, siç shkruani, atëherë të dobëtin e ke për detyrë t’a bëni të fortë, me “argumente të forta”…”

që u hodhën këtu në listë, janë një sfidë e vërtetë dhe një pikëpyetje e madhe për të gjithë ata besimtarë të rinj, që shohin se nuk ka përgjigje për të tilla tymnaja. Dilemave të tilla që shkaktojnë fitne dhe formësojnë në zemrën e besimtarëve bindje të gabuara nuk mund ti lësh pa përgjigje, nëse vërtetë doni që të mos hapen këto tema tepër të rrezikshme për besimin e njerëzve dhe të merremi me probleme të tjera atëherë moderatorëve të listës dhe Olsit në radhë të parë, i duhet t’i bllokojnë dhe ai mos të rrijë të më kërkoj gjithë kohën që të merrem me kaurit, por t’i ndal këto postime, nëse nuk do që të më hap punë me orë të tëra, për të sqaruar njerëzit dhe për të shuar zjarrin që e ka vetë në dorë t’ia fikë fitilin…

Kjo është puna ime parësore, tu mësoj njerëzve fenë dhe tua mbaj atë të pastër, para se të merrem me të tjerët që na bien në qafë… Të sabotosh radhët brenda muslimanëve me këto postime, që lihen, dhe të kërkosh pastaj të bëhemi njësh kundra qafirëve kjo është metodologjia e dështuar, rrumpallë, që ndjek administratori i listës…!

Por vazhdojmë me sqarimin:

Së pari askush prej nesh si sunij që jemi nuk besojmë se ka njeri të pagabueshëm përveç Profetëve të Zotit, sipas natyrës që u përket atyre, kushdo qofshin këta, që nga Ebu Bekri e deri tek sahabi më i fundit. Kjo është akidja, besimi, imani dhe doktrina jonë. Dhe për këtë mund të konsultoni çdo lloj literature të mirëfilltë sunite ku flitet për këtë çështje.

Së dyti, sahabet në përgjithësi ishin njerëzit më të mirë të këtij umeti dhe nëse ka njeri që e vë në dyshim këtë, atëherë unë e them me plot gojën se ai nuk është sunij ose duhet të mësoj, sepse është i paditur. Këtë mirësi të tyre e dëshmojnë ajete të ndryshme Kur’anore dhe hadithe Profetike, që po t’i përmend të gjitha bashkë me komentet që kanë dhënë dijetarët islam, i thonë të shkruash një libër të tërë me disa volume, por shkurtazi nuk mund të lë pa përmendur diçka.

Zoti thotë:

“Sa u përket besimtarëve të parë, prej muhaxhirëve dhe ensarëve, Allahu është i kënaqur me ata dhe me të gjithë të tjerët që i pasuan me vendosmëri e përkushtim në besim; edhe ata janë të kënaqur me Atë. Allahu për ta ka përgatitur kopshte nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe ku do të jetojnë përgjithmonë. Kjo është fitorja madhështore!”[4]

“ Allahu është i kënaqur me ata besimtarë, kur t’u betuan për besnikëri nën hijen e pemës. Ai e dinte se ç’kishte në zemrat e tyre, prandaj u dha atyre qetësi dhe i shpërbleu me një fitore të afërt^“[5]

Nuk e di kur çojnë nëpër mend ajetet e munafikëve, po këto ajete ku i lënë. Ndërkohë që këto ajete siç e shikoni janë gjithëpërfshirëse?!

Unë e kam të qartë se ata që përmendin këtu munafikët dhe i quajnë ata sahabë, kanë për qëllim vetëm disa prej tyre dhe jo të gjithë, por ama forma e artikulimit ishte e pa pranueshme: “Kush ishin ata që e lënë në këmbë Muhammedin (a.s.), ditën e xhuma, në xhami…?”

Çfarë do të thuash more zotëri me këtë, që ata ishin sahabë?!

Po sahab ishin ata që e lanë Profetin në këmbë dhe Allahu i kritikoi me atë ajet që i zbriti, dhe siç përmend Tabariu në disa transmetime të tij numri i atyre që ngelën ishte dymbëdhjetë. Atëherë meqë ata u ngritën, sepse siç tregojnë disa transmetime në Medine në atë periudhë kishte pllakosur uria dhe shtrenjtësia, atëherë qenkan munafikë dhe vetëm dymbëdhjetë të tjerët që nuk u ngritën nuk ishin munafikë?! Allahu na ruajt nga arsyetime të tilla! Kaq i vogël qenka numri i sahabëve, 12? Kështu besojnë shiitët në fakt…!

Po vallë harroni se si sahabet u bën njerëzit më të mirë të këtij umeti, a nuk u edukuan ata nga vetë Profeti? A nuk bënin ata gabime, nganjëherë edhe të rënda dhe Allahu dhe Profeti i edukonin? A nuk kishte prej tyre që tentuan të spiunojnë te kurejshët para çlirimit të Mekës dhe Profeti atë sahab nuk e quajti munafik, por i përmendi të mirën që kishte bërë dhe kjo qe se ai ishte një nga ata treqind burra që mori pjesë në betejën e Bedrit dhe për këtë ai e fali atë!

A nuk ishte ai sahabi që vazhdimisht pinte pije dehëse dhe atë e dënonin për këtë dhe Profeti tha për të, duke e mbrojtur nga mallkimet që i bënë: “Mos e mallko atë se ai e do Allahun dhe të Dërguarin e tij!”

Sahabë ishin ata që u ngritën në Medine ditën e xhuma dhe e lanë në këmbë Profetin dhe shkuan mbas diçkaje të dynjasë për momentin, sepse ishin njerëz dhe kishin dobësi si të gjithë njerëzit, por ishin po këta njerëz për të cilët Allahu u shpreh më sipër, kur i dhanë besën Profetit tek pema, se ishte i kënaqur prej tyre dhe sipas transmetimeve ata ishin rreth 1500 dhe jo një e dy apo 10 e 12! Allahu kënaqet prej munafikëve?!

Ndërsa për ne nuk kanë zbritur ajete të tilla dhe as nuk për të zbritur… Ata u bënë njerëzit më të mirë nëpërmjet edukimit, gabonin dhe mësonin, ishin të dobët si krijesa njerëzore dhe të fortë njëkohësisht, fortësi që nuk ka për tu përsëritur më në historinë e njerëzimit.

Po sahabe ishin edhe ata që për një moment e lanë fushën e betejës në Uhud, njerëz ishin ata dhe jo jashtëtokësorë…

Nuk e di se çfarë do të kishim bërë ne po të kishim qenë në vend të tyre…

O Zot el-hamdulilah që na ke bërë muslimanë dhe na vdis të tillë dhe që nuk na ke sprovuar siç i sprovove ata!

Dhe Zoti thotë suren Al-imran 152: “Vërtet Allahu e plotësoi premtimin e vet, kur ju me vullnetin e Tij e thyet armikun. Por, kur ju u frikësuat, u grindët midis jush dhe kundërshtuat (Profetin a.s.), pasi Ai ju tregoi atë që pëlqenit^, (Allahu e tërhoqi ndihmën e Vet). Disa nga ju dëshirojnë këtë botë, ndërsa të tjerë nga ju dëshirojnë botën tjetër. Pastaj Ai, për t’ju provuar, bëri që të zmbrapseni para armikut dhe pastaj, sigurisht që jua fali atë gabim. Allahu ka mirësi të madhe për besimtarët.“

E pra Allahu i fali ata, madje mes tyre ka pas edhe një nga katër kalifët e drejtë, por Zoti ishte dhe është i Mëshirshëm dhe na mëson ne se nuk jemi njerëz të përkryer dhe se njerëzit e arrijnë perfeksionin nëpërmjet edukimit, dhe edukimi zhvillohet me njerëz që bëjnë gabime. Kush pretendon se ka njerëz të pagabueshëm veç Profetëve, siç besojnë shiat për imamët e tyre, le të bëhet me ta dhe ta shpall haptazi se është i tillë, nëse akoma e mban të fshehtë, ose të na shpalos si burrat doktrinën e tij për këtë…

Është kollaj të flasësh sot, kur je lindur në Islam dhe e ke trashëguar atë prej shekujsh dhe nuk ke ndjerë sprovën e rëndë e të qenit një grusht njerëzish, në vendet më të izoluara të botës, e të besosh se po jeton me Profetin e fundit të botës, feja e të cilit do ta sundojë atë! Vëreni veten pak në një situatë tillë dhe mos flisni nga pozitat e sotme për të mos nxjerrë “xhevahire” si këto që po na shohin sytë këtu!

Por përgjigjen më të mirë për këta njerëz e jep Hudhejfja, sahabi i vetëm, të cilit Profeti i tregoi emrat e munafikëve.

Imam Muslimi në librin e tij të haditheve tregon se një njeri prej tabiinëve tha në prezencë të Hudhejfes:

“Sikur unë ta kisha arritur të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) do të kisha luftuar krahas tij dhe do të kisha bërë heroizëm. Dhe Hudhejfe i tha: Ti do ta kishe bërë këtë?!”

Dhe imam Neueuiu duke komentuar këtë hadith thotë se Hudhejfja kuptoi prej këtij njeriu se ai donte të thoshte se do të kishte sakrifikuar më shumë sesa sahabet nëse do të kishte qenë me Profetin. Dhe Hudhejfe për t’i treguar se nuk kishte për të bërë më tepër i përgjigjet:

“Po të na kishe parë ne me të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) natën e (betejës) së Ahzabëve kur ne na kapi një erë shumë e ftohtë dhe i Dërguari i Allahut tha: A ka njeri që të më sjell lajme për ata njerëz, Allahu e vendostë pranë meje Ditën e Kiametit?” Ne heshtëm dhe asnjëri prej nesh nuk iu përgjigj- thotë Hudhejfe. Dhe ai përsëri tha: “A ka njeri që të më sjell lajme për ata njerëz, Allahu e vendostë pranë meje Ditën e Kiametit?” Ne heshtëm dhe asnjëri prej nesh nuk iu përgjigj, atëherë ai përsëri tha: “A ka njeri që të më sjell lajme për ata njerëz, Allahu e vendostë pranë meje Ditën e Kiametit?” Ne heshtëm dhe asnjëri prej nesh nuk iu përgjigj, atëherë ai më tha mua: “Çohu o Hudhejfe dhe na sill lajme nga ata njerëz!” Nuk kisha çfarë të bëja pasi thirri emrin tim që të çohesha… dhe më pas Hudhejfe tregon sesi ai kreu këtë mision me sukses.

Tani le të ndalemi pak këtu dhe të pyesim veten a ishte mes tyre Ebu Bekri, Umeri po Aliu dhe Uthmani? Po sahabet e tjerë? Pse asnjëri prej sahabeve nuk u çua?! Tre herë Profeti bëri një kërkesë të cilën e shoqëroi me një motivim shumë të madh, por nuk mori përgjigje, ndaj dhe u detyrua ta urdhëroj njërin prej tyre!

Po vallahi, nëse ka njerëz të cekët akoma që u bëjnë përshtypje të madhe këto gjëra unë po ju them se jo ai, por as unë dhe asnjë njeri në botë nuk kishte për tu ngritur në ato momente…!

Sot çdo njeri mund të thotë me imagjinatë ç’të dojë, por kur nuk u ngritën ata burra s’ka për të pasur asnjë burrë që do të ngrihej para Ebu Bekrit apo Umerit, qoftë ky kush qoftë! E atëherë çfarë, ne do të hedhim poshtë sahabet dhe të aludojmë për shumicën e tyre si munafik, siç bëjnë shiitët?!

Ata janë në Xhenet pavarësisht se nuk u çuan në atë rast, por ata me Profetin treguan se kanë bërë me dhjetëra e dhjetëra heroizma dhe sakrifica sa nuk ka bir nëne, shqiptar apo arab qoftë ky, që kishte për t’i bërë ato që bën ata…

Këtu na çojnë pra subjektivizmi dhe parcelimi i argumenteve të njerëzve që nuk e njohin mirë fenë dhe jetojnë me utopi. Arsyetimet e tyre sado të mençura të duken para qartësisë së Sunetit dhe ixhmait të ehli sunetit janë thjesht një hiç… Janë vetëm ca thumba të ndryshkur, që duke dashur të ngulen në shkëmb vetëm shtrembërohen, bien poshtë dhe shkëmbit nuk i bëjnë dot asgjë. Tamam siç thuhet në varg poetik arab:

Që ditën kur me brirët e tij shkëmbin donte të poshtëronte

Asgjë me këtë përballje nuk fitoi, dhe vetëm brirët e tij i copëtoi

Mbi këta shkëmbinj është ngritur Islami, sepse këta njerëz na përcollën Kuranin dhe Sunetin e Profetit, e këta njerëz shumica na paskan qenë hipokritë?!

Nuk arrij ta kuptoj dot këtë logjikë shiite, kur dihet që hipokritët shfaqen pikërisht në momentet kur Islami është i fortë dhe gjithmonë ata janë pakicë. Në Mekë nuk kishte munafikë, sepse Islami ishte i dobët dhe muslimanët të pakët, ndërsa në Medine ndryshoj raporti, ndaj dhe u shfaq fenomeni i hipokrizisë. Kështu që kur shab paska pas kaq pak dhe pjesa tjetër munafikë, çudi si nuk e paskan vrarë me kohë Profetin apo shokët dhe miqtë e tij dhe përkundrejt kësaj pse duhet ta mbështesnin?! Absurditet!!! Ndaj ka pas të drejtë Ibn Tejmije kur thoshte se shiitët nuk kanë as arsyetim të saktë e as tekste fetare autentike ku bazohen.

Ndaj imazhi që kanë disa njerëz për sahabet sikur ata të ishin engjëj të rënë nga qielli, është i gabuar. Islami nuk ka zbritur për engjëjt, por ka ardhur të edukojë qenie njerëzore, bijtë e një njeriu që gaboi, një njeriu që doli nga Xheneti për shkak të gabimit të tij dhe që përsëri do të hyj Xhenet bashkë me një pjesë të bijve të tij gabimtarë si ai…

Po kështu gabojnë edhe ekstremi tjetër, flamurin e të cilëve e mbajnë shiitët, kur i konsiderojnë shumicën e sahabëve si tradhtarë, renegatë, munafikë, pra si të dalë nga feja dhe nuk lënë gabim të tyre pa përmendur, qoftë ky i vërtetë ose i stisur, vetëm e vetëm për t’i ulur ata…! O Zot na ruaj nga ekstremistët e çdo lloji!

Së treti, muslimanët sunij, që përbëjnë mbi 80% të muslimanëve të botës, dhe që janë mbartësit e vërtetë të Islamit dhe trashëgimisë së Profetit, besojnë se sahabet nuk ishin të një rangu. Në rradhë të parë vinë katër kalifët, më pas gjashtë të tjerët nga ata të dhjetë që Profeti i përgëzoi me Xhenet, më pas të tjerë që janë përgëzuar me Xhenet indirekt si p.sh. Bilali etj, pastaj luftëtarët e Bedrit, pastaj ata që u betuan poshtë pemës, pastaj muhaxhirinët, pastaj ensarët … e kështu me radhë secili sipas kontributit dhe kohës kur ai u fut në Islam…

Ndaj të nderuar besimtarë muslimanë, duhet të kuptoni se sahabet ishin në një proces edukimi dhe Kur’ani na tregon pikërisht këtë gjë me shembullin që soll këtu, dhe jo për të ulur sahabet, meazallah, por sepse ai është një libër i gjallë edukimi për muslimanët, të tjerët le t’i shenjtërojnë në pagabueshmëri imamët e tyre, sepse nuk ecin me këmbë në tokë, siç ecën kjo fe…

Nëse u sqaruam për këtë, kalojmë tek fjala e zotërisë që thotë: “Në suren el-Munafikunë, e shpallur në Medine, 11 ajete, përshkruhen veset e shëmtuara të hipokritëve.. . Kush ishin hipokritët?”

Po zotëri i nderuar, pyetja është shumë e qartë dhe unë po të them se përveç Ibn Ubej ibn Selulit, që ishte i deklaruar dhe që vdiq si i tillë dhe Allahu e ndaloi Profetin nga namazi i xhenazez për të tillë njerëz, unë nuk i di emrat e të tjerëve. Nëse ju i dini na i tregoni, si dhe argumentet për ata që do të përmendni!

Kur Aliu (radijallahu anhu) u pyet për Hudhejfen ai tha: “Njeriu më ditur se kush ishin munafikët.”[6]

Subhan Allah! Nuk tha që unë jam më dituri se si i kishin emrat munafikët dhe as që i di njëlloj si unë, por tha “alemu nasi” “njeriu më ditur”!

Dhehebiu përmend një transmetim ku thuhet se një njeri e pyeti Hudhejfen se çfarë është nifaku (hipokrizia)? Ai tha: “Të flasësh me Islam dhe të mos punosh me të.”[7]

Munafikët për të cilët flitet në Kur’an të nderuar besimtarë, janë jobesimtarë, njerëz që shtiren si muslimanë dhe as nuk i besojnë Islamit dhe Profetit të tij, por vetëm duan t’i bëjnë keq atij dhe të përfitojnë me këtë status të pështirë hipokrizie…

Pra që ta kuptoni ju, këtu shtrohet pyetja kush ishin këta munafikë në kohën e Profetit? Dhe kjo ka shumë rëndësi për disa njerëz dhe në veçanti për shiat, sepse që ata të mbrojnë doktrinën e tyre duhet të hedhin poshtë doktrinën që ka shumica sunnite dhe shumica sunnite nuk i jep atyre njerëzve që shiat i konsiderojnë imamë të pagabueshëm si Profeti, të njëtin status. Madje ata ngrenë lart disa njerëz që për shiat nuk janë të tillë, por që shihen si rivalë dhe armiq të islamit të tyre, kështu që o burra t’i bëjmë munafikë, pra qafira, shumicën e sahabëve që njerëzit t’i hedhin poshtë ata dhe Islamin që kanë transmetuar ata me hadithet që kanë treguar nga Profeti… A e kuptoni pra pse kanë rëndësi emrat e mynafikëve për këta njerëz. Të parët tanë të mirë e kishin kapur këtë qëllim ndaj dhe njëri prej tyre, Ebu Zurra Er-razi thotë: “Ata kanë përfolur për keq dëshmitarët tanë, që të zhvlerësojnë fenë tonë. Por janë ata në fakt që e meritojnë të flitet keq për ta.”

Kundra këtij interesimi, për emrat e mynafikëve, ka dalë edhe vetë Allahu me të Dërguarin e tij. Zoti nuk na i ka përmendur emrat e tyre, pavarësisht se ca shiitë inatçorë thonë se emrat e tyre janë fshirë nga Kurani!!! Por edhe vetë Profeti nuk ia tregoi ato askujt vetëm se një njeriu, Hudhejfes, dhe ai nuk ia tregojë askujt më pas… Po të kishin rëndësi emrat e tyre do të ishin ruajtur, por ja që nuk kanë asnjë lloj rëndësie sot dhe mot, emrat e njerëzve që Zoti nuk i ka bërë të ngrenë kokën… dhe të jeni të bindur se nuk është asnjëri prej atyre që aludojnë shiiitët, si Muauija e të tjerë ata nuk kanë qenë prej munafikëve…

Po një tjetër pyetje me të drejtë duhet ngritur po sahab, cili quhet?

Sahab nga ana gjuhësore, në arabisht do të thotë, bashkëshoqërues, shok, bashkudhëtarë, mik etj. ajo rrjedh nga folja arabe sahibe, që do të thotë të shoqërosh dikë … nga kuptimi gjuhësor çdo njeri që e ka takuar Profetin, qoftë ky munafik edhe qafir konsiderohet si sahab, por natyrisht që fetarisht nuk sesi të jetë kështu, ndaj dhe dijetarët kanë vënë përkufizime se kush konsiderohet sahab.

Ibn Haxheri El-askelani në doracakun e tij “Nuhbetu el-fikr”: Sahab quhet ai që ka takuar Profetin –salallahu alejhi ue selem-, duke besuar tek ai dhe që ka vdekur në Islam…”

Në komentin që Ibn Hahxer i ka bërë këtij përkufizimi tregon se ka vendosur tre kritere dhe që duken qartë në përkufizim. Tek kriteri i tretë ai vendos kushtin që të ketë vdekur mysliman, kështu që munafikët dalin jashtë kësaj kategorie njerëzish. Por siç shihet përkufizimi gjithsesi është shumë përfshirës dhe Ibn haxheri përmend faktin se natyrisht që ne bëjmë dallim në mes sahabeve, por të gjithë këta që i përfshin përkufizimi i fitojnë nderin e të qenit sahab.[8]

Kështu që kur ne flasim për sahabët, nuk kemi për qëllim kuptimin gjuhësor, por atë terminologjik islam, kështu që si mund t’i quajmë ne munafikët sahab?!

Një tjetër pyetje që lind këtu është dhe sa ka qenë numri i këtyre mynafikëve, dhe për të cilët na kërkohen emra?

Të krijohet përshtypja se kanë qenë me dhjetëra, e për disa me qindra!

Fakti që Allahu në Kur’an i ka përmendur disa herë dhe për ta ka zbritur një sure të tërë, nuk tregon se ata ishin në një numër tepër të madh, pasi Allahu ka zbritur ajete dhe sure edhe për një njeri të vetëm dhe jo më për një fenomen të tillë, kaq të rrezikshëm siç është munafikllëku (hipokrizia, dyfytyrësia).

Dijetarët muslimanë përmendin se një nga urtësitë pse emrat e tyre nuk diheshin, përveç ndonjërit si Ibn Ubej, që ishte kreu i tyre, ka qenë për vetë faktin se shumica e tyre i përkisnin beduinëve dhe banorëve të Medines dhe kryesisht mbështetësit e Ibn Ubej ibn Selulit, që para se të vinte Profeti kërkonte të bëhej mbret i Medines. Pasi ai vdiq është e natyrshme që mbështetësit e tij të pakësoheshin, e si jo kur ata dëgjonin ajetet e Kur’anit që u nxirrte në shesh të palarat e tyre dhe u zbulonte ndjenjat e zemrës… Natyrisht pas kësaj shpalosje të mrekullueshme Kur’anore të paktë do të ishin ata që do të ngeleshin dhe nuk do të bëheshin besimtarë të sinqertë, me këtë Zot dhe këtë fe të vërtetë. Ndaj dhe Allahu duke e ditur se prej tyre do të pendoheshin nuk i përmend emrat e tyre, në sueren Et-teube Ai thotë:

“Ka beduinë në mjedisin tuaj, që janë hipokritë, por ka edhe ndër banorët e Medinës të atillë që janë këmbëngulës në hipokrizi. Ti nuk i di ata. Ne i dimë. Ne do t’i dënojmë dy here e pastaj, do të kthehen në dënimin e madh (në Xhehenem).

102. Ndërkaq, disa të tjerë i pranojnë gjynahet e veta, se i kanë përzier veprat e mira me të këqijat. Ka gjasë që Allahu t’ua pranojë pendimin. Vërtet, Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë.

103. Merr nga pasuria e tyre lëmoshë me të cilën t’i pastrosh ata dhe t’ua rrisësh veprat e mira! Lutu për ta, sepse lutja jote është vërtet qetësim për ata. Allahu dëgjon dhe di gjithçka.

104. A nuk e dinë ata se Allahu është Ai që pranon pendimin dhe bamirësinë nga robërit e Vet dhe se Ai është Pranuesi i pendimeve dhe Mëshirëploti?

105. Thuaj: “Punoni, se Allahu, i Dërguari i Tij dhe besimtarët do të shohin punën tuaj. Së shpejti do të ktheheni tek Ai që di të dukshmen dhe të padukshmen e Ai do t’ju njoftojë për atë që keni bërë.”

106. Ka edhe të tjerë që janë lënë në pritje të vendimit të Allahut, a do t’i dënojë apo do t’ua pranojë pendimin. Allahu është i Gjithëdijshëm dhe i Urtë.

107. (Hipokritë) janë edhe ata që ndërtuan një xhami për t’u shkaktuar dëm (besimtarëve), për ta forcuar mohimin dhe për të krijuar përçarje në mesin e besimtarëve, duke iu shërbyer ajo si pusi atyre që qysh më parë luftonin kundër Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Dhe, vërtet ata betohen: “Ne kishim për qëllim që të bënim vetëm një vepër të mirë”! Por Allahu dëshmon se në të vërtetë ata janë gënjeshtarë.”

Sa për sqarim, Muauija nuk ka qenë prej atyre që ndërtuan këtë xhami sherri… Gërmoni nëpër libra dhe nëse gjeni diçka të tillë na informoni… Unë pres deri kur t’i gjeni…

Por sa mund të ishte numri atëherë, i atyre që ngelën, nëse dihet?

Dijetari hanefi, Bedrudin el-ajni (rahmet pastë) në komentin e tij të Sahih Buhari duke komentuar pse Hudhejve quhej “sahabi i sekretit” thotë:

“Sepse thuhet që atij i tregoi në kofidencë, emrat e shtatëmbëdhjetë munafikëve, të cilët nuk i dinte askush veç tij. Umeri –radijallahu anhu- kur vdiste ndonjë për të cilin ai dyshonte, ruante Hudhejfen, nëse ai dilte në xhenazen e tij edhe ai dilte, në të kundërt nuk dilte.”[9]

Pra këtu thuhet se ishin 17. Por, ndoshta më e sakta[10] është numri 12, kjo sepse Imam Muslimi transmeton nga Amari se atij i kishte treguar Hudhejfja se Profeti –salallahu alejhi ue selem- kishte thënë: “Në mesin e e umetit tim ka dymbëdhjetë munafikë, që nuk do të hynë në Xhenet dhe nuk do ta ndjejnë erën e tij, aq sa të hyjë deveja në vrimë të gjilpërës. Në mes tyre ka tetë vetë, prej të cilëve do tu shpëtoj çibani (i thati), një ndriçues i zjarrtë që do tu shfaqet në shpatulla derisa tu ngrihet dhe tu shfaqet në kraharorin e tyre.”[11]

Është më se e qartë që kaq pak ishin. Tani atyre që e quajnë Muauijen si munafik u bie si detyrë të gërmojnë nëpër libra dhe të na gjejnë ndonjë gjë të saktë, nëse ai ka vdekur nga një fenomen i tillë apo jo! Ndryshe rrugë tjetër nuk kanë sesi i vërtetojnë këtë gjë! Sepse kur vetë Umeri që ishte aq vigjilent të dinte se kush ishin ata, e vendos Muauijen vali të Shamit, dhe nuk e njihte atë për mynafik, ju njerëz që jetoni sot pas katërmbëdhjetë shekujsh do ta keni të pamundur me “argumente të forta” të vërtetoni se Muauija ishte prej munafikëve!

“Dhe malet u shkulen dhe u bën mirazh”

---

[1] Lemehat fi ulumil el-kuran (1/7)

[2] El-isabetu e Ibn haxher El-askelanit, tek biografia e Muauijes.

[3] Madje edhe vetë Hasani që ishte për rreth gjashtë muaj kalif nuk përmendet te katërshja. Pse a mos vallë muslimanët nuk e konsiderojnë atë për kalif?!

[4] Et-teubeh: 100.

[5] El-fet’h: 18.

[6] Shih El-mustedrek 3/381, po ashtu Sijer alamu nubela të Dhehebiut 2/363.

[7] Sijer alamu nubela 2/363.

[8] Shih Nuz’hatu en-nedher… të Ibn haxherit.

[9] Umdetul el-karii 33/14.

[10] Po them ndoshta më e sakta, pasi mbase ka ndonjë transmetim tjetër ku mund të jetë bazuar El-ajni, Allahu e di më së miri.

[11] Kapitulli: sifatul munafikinë.

Të njohësh realitetin e njerëzve apo të njohësh prapaskenat

Të njohësh realitetin e njerëzve apo të njohësh prapaskenat

Para se të mbaroja shkollën dhe të kthehesha në atdhe, gjithmonë më jehonte në mendje përgjigja që më përplasej shpesh në fytyrë, sa herë që shkoja me pushime, se nuk njihja realitetin e vendit! Ndonëse më dukej e habitshme se çfarë realiteti më duhej të njihja, kur në atë realitet kisha jetuar për vite me radhë. Por sot, i jap tjetër kuptim asaj mosnjohje për të cilën jemi kritikuar, unë dhe shumë prej kolegëve të mi. Mosnjohja për mua sot, nuk qëndron në mos dëgjimin e lajmeve apo mos njohjen e gjendjes së mirë apo të keqe që ne kalojmë çdo ditë, por në vështirësinë që kemi për t’iu përshtatur këtij realiteti, shumë të ndryshëm nga ai që lamë kur studionim në bankat e shkollave. Me përshtatje këtu nuk nënkuptoj atë që unë do ta quaja keqpërdorim të këtij koncepti dhe që në fakt është më shumë një shkrirje apo një asimilim i jashtëm, si “përshtatje” ndaj realitetit ku jetojmë. Një asimilim i jashtëm i cili fetarisht, por edhe sociologjikisht të çon në të ardhmen pashmangshmërisht në një asimilim të brendshëm, një temë tjetër kjo që ia vlen të trajtohet më vete.

Përshtatja për të cilën po flas, është ajo përshtatje që vjen si përgjigje e studiuar fetare, e mirë bazuar në argumente, e vendosur mbi një metodologji të qartë, që nga njëra anë ruan identitetin tonë islam dhe në anën tjetër i përgjigjet në mënyrën më të mirë realitetit që jetojmë. Dhe jo një përshtatje që i lihet spontanitetit dhe që si e tillë gjithmonë rezulton me shumë zigzage dhe problematike. Teorikisht besoj, se të gjithë jemi dakord, me këto që thashë, por praktikisht zgjidhjet që japim, më së shumti janë spontane dhe të pastudiuara, si fetarisht ashtu edhe në fushat përkatëse të problematikave me të cilat hasim. Më së shumti më rezulton, se përshtatjet dhe përgjigjet ndaj realitetit ne i kemi subjektive, ku edhe feja dhe argumentet e saj lakohen sipas këtij subjektivizmi, i cili që në fillim e di se ku do të arrijë dhe kërkon me çdo kusht ta mbrojë idenë fundore të tij. Dhe kjo është e papranueshme, sidomos kur zgjidhja importohet tërësisht nga jashtë Islamit, si në frymë ashtu edhe në përmbajtje dhe pastaj me “arsyetime teologjike” bëhet çmos t’i vishet një rrobë islame. Përshtatja me realitetin, pas njohjes së tij, duhet të burojë nga fryma e përgjithshme e Islamit dhe më pas edhe nga argumentet e detajuara të tij. Ne jemi musliman dhe burimi i dijes, i jetës dhe i suksesit tonë i ka rrënjët te Libri i Allahut dhe udhërrëfimi i Profetit, i përkthyer ky përshtatshmërisht në realitetin ku jetojmë. Dhe e gjitha kjo është një produkt njerëzor, është fryt i ixhtihadeve apo përpjekjeve intelektuale njerëzore, e që për momentin ne nuk i kemi. Ndaj e përsëris këtu, ashtu siç e kam theksuar edhe herë tjetër, nevojën e domosdoshme të ixhtihadeve kolegjiale, e që në botën islame sot janë zgjidhur në formën e akademive apo qendrave studimore islame.

Nëse i kthehemi historisë islame do të gjejmë në të, të dyja format e ixhtihadit, atë kolektive ku mendimet rrihen dhe ballafaqohen me shura (konsultim), por edhe kur këto ixhtihade janë produkte ekskluzive individuale apo të mbështetura në ixhtihadet e të tjerëve. Ç’është e vërteta forma individuale ka mbizotëruar, si në përhapje territoriale ashtu edhe në atë kohore, karshi asaj kolegjiale, e cila më së shumti ka qenë e zhvilluar në fillimet e Islamit. Pa i hyrë një analize të detajuar pse ka ndodhur ky ndryshim, do të kapja vetëm një aspekt, pse ixhtihadi në fillimet e tij ka pasur nevojë për një mendim më konsensual sesa më vonë. Muslimanëve në fillimet e tyre iu desh që në një kohë shumë të shkurtër të përballeshin me njerëz, vende dhe situata shumë të ndryshme, të cilat kërkonin zgjidhje të shpejtë dhe për këtë arsye një njeri i vetëm, sado gjenial që të jetë, është e pamundur që në një kohë të shkurtër tu jap zgjidhje islame një sërë problematikash madhore dhe tepër të ndërthurura, në ndryshim me situatat e më vonshme ku të pakta ishin problemet e reja dhe ku një dijetar i vetëm kishte kohë ta studionte problemin nga të gjitha anët dhe të jepte mendimin e tij për të. Shembulli më tipik i këtij ixhitiadi kolektiv ishte shura që zbatonin Kalifët e parë të Islamit, shokët e Profetit (alejhi salatu ue selam). Shikoni për shembull Ebu Bekrin dhe Umerin, ata nuk i lejonin sahabët më të ditur dhe më të mençur që të largoheshin nga Medina, vetëm e vetëm për t’i pasur pranë dhe për tu konsultuar me ta.

Për të mos u zgjatur, situata jonë e sotme është pak a shumë e ngjashme për nga larmia dhe shumëllojshmëria si dhe intensiteti i sfidave me të cilat ne përballemi çdo ditë. Ky nuk është vetëm një problem i muslimanëve që jetojnë larg botës islame, por edhe i vetë kësaj botë, e cila siç e përmenda, kësaj nevoje i është përgjigjur me akademitë dhe qendrat studimore islame që ajo ka ngritur. Ndaj prej këtu mund të kuptohet sesa e pavend dhe sa e dëmshme më duket tek ka akoma hoxhallarë që edhe për probleme madhore, të cilat përfshijnë mbarë shoqërinë islame ku jetojnë, ngelen peng të ixhihadeve individuale, apo edhe të ixhihadeve që u përkasin kohëve apo vendeve të largëta. Kjo është edhe një nga ngurtësimet e fik’hut nga e cila bëhet thirrje për të dalë, por që praktikisht në të kundërt me çka thuhet, shpesh herë nuk zbatohet edhe nga vetë kritikët e fanatizmit medhhebor!

Të njohësh zakonet, traditën, mendësinë, prirjet e përgjithshme që ka një shoqëri dhe më pas në bazë të një metodologjie të qartë dhe të saktë islame të ndërtosh ngrehinën e islamit lokal, që ruan vlerat e patjetërsueshme të Islamit burimor dhe rigjallëron identitetin tonë si muslimanë, si krijesa të bindura ndaj Zotit dhe që kërkojnë mbi gjithçka kënaqësinë dhe shpërblimin e Tij, kjo është njohja e realitetit që na nevojitet dhe që na mungon.

Por, kur u ktheva në Shqipëri, u përballa edhe me një realitetit tjetër që ndryshe nga sa e kisha imagjinuar kishte përmasa më të mëdha. Një realitet të cilin edhe sot vazhdoj të mos e njoh, realiteti i prapaskenave. Është e natyrshme për vendin dhe kohën kur jetojmë që shumë iniciativa pozitive të bëhen nën heshtje, por për mua është tejet e papranueshme që projekte madhore që kanë të bëjnë me të ardhmen dhe ecurinë e Islamit në vendin tonë, të bëhen brenda grupimeve të vogla klanore dhe nën hijen e solidaritetit krahinor apo klanor. Është e qartë që shumë e duan dhe punojnë për Islamin, madje disa këtë gjë e bëjnë fshehtas edhe të motivuar nga sinqeriteti, për të mos u bërë objekt lavdërimi nga të tjerët, por është tejet e papranueshme që projekte madhore që prekin mbarë muslimanët të bëhen nga një grusht njerëzish! Vetëm nëse këta njerëz mendojnë se ata janë Islami në këtë vend, apo se vetëm ata kanë të drejtë dhe janë njerëzit që historia u ka ngarkuar fatin e shpëtimit të kësaj feje në mesin tonë! Mendësia që: “ne dhe idetë tona janë më të mirat dhe ne do të triumfojmë”, janë mendësi klanore me ëndrra të mëdha, por sado të mëdha të jenë ëndrrat e këtyre njerëzve ato nuk realizohen me vogëlsinë e klanit të tyre, por edhe të askujt. Islami është shumë më i madh sesa zgjidhjet që mund të japin një grusht i vogël njerëzish, që përjashtojnë nga plan-hartimi i tyre të tjerët.

Pushtimi i një institucioni dhe klanizimi i tij, janë projekte meskine, të cilat edhe nëse realizohen me “sukses”, janë një tregues i dështimeve që sjell mendësia klanore. A e kanë menduar këto klane se çfarë do t’i japin umetit pasi të finalizojnë përpjekjet e tyre? Përgjigja: një tjetër klan, i cili do të bëjë po të njëjtën gjë që bën edhe të parët! Dhe ndërkohë umeti vazhdon në indiferencën e tij, grupimet dhe individët vazhdojnë të rrjedhin në hullitë e tyre, sepse ata nuk ishin pjesë e zgjidhjes së klanit, ata ishin dhe janë për klanin molla që duhet ngrënë apo ushtria që duhet të bindet dhe asnjëherë toka e gjerë mbi të cilën duhet të ngrihet shtëpia e të gjithëve për të gjithë. E pra pikërisht këtë realitet që pëshpërit kafeneve apo diku tjetër e që lidh aleanca të çuditshme dhe jo natyrore, unë si dhe shumë të tjerë nuk e njohim. E pse duhet ta njohim? Vallë fatet e Islamit varen nga të tilla gjëra që luhen nën rrogoz? Kështu mendojnë disa! Ndaj që kur mbështet dikë apo diçka që parimisht është e drejtë, për ata që njohin këtë lloj realiteti të dytë, nuk je njohës i realitetit, sepse ky është realiteti i cili për ta ka rëndësi, ky është realiteti i vërtetë që sjell ndryshime, ky është realiteti i padukshëm që po nuk njohe atë nuk je në gjendje të veprosh drejtë!

Këta njerëz nuk janë në gjendje ta kuptojnë se ndryshimi, për mirë apo për keq duket që në sytë e njerëzve, duket në ditën për diell dhe jo nga informacionet sekrete nga x apo y, por problemi është sesa je i aftë ta lexosh këtë informacion para atij tjetrit.

Këtu mu kujtuan fjalët e Ramiz Alisë, kur u thoshte studentëve të dhjetorit: ju nuk i dini disa gjëra! Dhe vërtetë që ata nuk dinin shumë gjëra nga ato që dinte Ramiz Alia, që ishte kreu i shtetit të asaj kohe, por a kishin rëndësi ato dhjetëra apo qindra hollësira që dinte Ramiz Alia për studentët të cilët e nuhatnin ngado erën e ndryshimit?! E pikërisht ky njeri “që dinte ato gjëra që ata nuk e dinin” koha e tregoi se nuk u tregua i aftë t’i përgjigjej sfidave të kohës në momentin e duhur, se kërkesat e “tepruara” të studentëve ishin shumë më realiste sesa stepja dhe ngadalësia e këtij njeriu që njihte realitetin e prapaskenave. Kjo është një vërtetë që përsëritet, ashtu si edhe historia!

Nëse do të lexonim Kur’anin në të gjitha ato ajetet ku Allahu flet për intrigat dhe dredhitë, do të vëmë re se në të gjitha rastet Allahu e ka marrë Vetë përsipër t’iu përgjigjet dhe në asnjë rast këtë nuk ia ka lënë në dorë muslimanëve. Madje shpesh Allahu flet për këto intriga në mënyrë të përgjithshme dhe jo me hollësi për t’ia zbuluar muslimanëve që të ruhen, kjo sepse Kur’ani nuk është libër vetëm për muslimanët e atëhershëm, kjo sepse Allahu ndaj këtyre intrigave sillet gjithmonë njëlloj, kjo sepse muslimanët nuk kanë për të pasur gjithmonë në mesin e tyre Profet për t’iu treguar njerëzve planet dhe kurthet e armiqve me hollësi, kjo që ata të mos preokupohen në njohjen e të tilla hollësive konspirative në vend të asaj që është më e rëndësishme…, Ai tha: “..por nëse ju duroni dhe ruheni nga gjynahet, dinakëritë e tyre nuk mund t’ju dëmtojnë aspak. Vërtet Allahu ka dijeni për çdo gjë që punojnë ata.”[1]

Që konspiracionet të vetme, mund të ndryshojnë botën dhe bëjnë përmbysje të mëdha, vetëm njerëz që nuk njohin historinë dhe ligjet e Zotit me shoqëritë njerëzore u besojnë të tilla përrallave, ku klanet e vogla në një kohë të shkurtër bëjnë revolucione të mëdha!

---

[1] Al-imran:120.