Çdo njeri në këtë jetë, sipas paracaktimit të Zotit, do të përudhet me lehtësi në rrugën e veprave për të cilat ai është krijuar. Ky realitet nuk vlen vetëm për veprat e mira dhe të këqija, por vlen edhe për prirjen dhe profilin e çdo njeriu në këtë jetë. Duke u nisur nga ky realitet si dhe nga realiteti se njerëzit janë qenie shoqërore të cilët plotësojnë nevojat e njeri-tjetrit, arrihet në përfundimin logjik dhe natyror se njerëzit, duan apo nuk duan, janë të ndërvarur mes tyre për prirjet dhe profilin e gjithsecilit. Kështu bujku ka nevojë për kovaçin, që ai të prodhojë veglën me të cilën ai punon tokën, kovaçi dhe mbarë njerëzit kanë nevojë për ushqimin që mbjell dhe rrit bujku, e kështu me radhë.
Në këtë botë ka edhe njerëz të cilët kanë si detyrë udhëzimin e shpirtrave të njerëzve, dhe në mesin e këtij rrethi të vogël njerëzish janë edhe hoxhallarët.
Askush në këtë botë nuk është i përkryer, as bujku dhe as kovaçi, të gjithë bëjnë gabime dhe të gjithë kanë mundësi të përmirësohen, por nuk është aspak e udhës që njerëzit të braktisin qoftë bujkun qoftë kovaçin për gabimet e tyre, përderisa ata vetë nuk janë as bujq dhe as kovaçë; përtej gabimeve të tyre nevoja për këta njerëz ngelet e përhershme. Hoxha nuk bën përjashtim në këtë drejtim edhe pse përgjegjësia e tij e kalon përgjegjësinë e shumë prej profileve njerëzore në këtë jetë. Të kërkosh një hoxhë të përkryer që t’i afrohet Profetit (alejhi salatu ue selam) apo Ebu Bekrit dhe Umerit, sot dhe mot është diçka e pamundur, për më tepër kur edhe vetë besimtarët që e rrethojnë janë shumë larg këtyre shembujve, e megjithatë ata kanë nevojë për hoxhën dhe nuk mund të bëjnë pa të ashtu siç nuk mund të bëjnë pa njeri-tjetrin.
Autoriteti i hoxhës në mesin e besimtarëve vihet në pikëpyetje apo tronditet në situata të vështira, në momente ku hyn në veprim jo më aftësia profesionale e hoxhës, si një njeri që jep fetva dhe u mëson njerëzve rregullat e fesë, por në momente kur sprovohet urtësia, mençuria, karakteri, dhe natyra e tij, të cilat janë të lidhura ngushtë më së shumti me paracaktimin e Zotit, sesa me dijen apo njohuritë e tij. Nëse bëhet ky dallim i rëndësishëm, mes të parës dhe të dytës, arrijmë të kuptojmë pse hoxhallarët nuk duhen braktisur apo bojkotuar tërësisht, sepse gabimet e dobësisë njerëzore janë shumë më të vështira për t’u shmangur dhe aspak të lehta për t’u ndrequr.
Njeriu mund të vihet në situata aspak të volitshme, të atilla që vetëm një ndërhyrje hyjnore e drejtpërdrejtë udhëzimi mund ta nxjerrë atë pa i hyrë një gjemb në këmbë. Në mungesë të kësaj ndërhyrje hyjnore, njeriu duhet të zgjedhë atë çka duket për të më pak e dëmshme, dhe natyrisht që këtu mundësia për të gabuar është shumë e madhe.
Kur studioja në Mekë, gjatë Ramazanit më binte shpesh të dëgjoja mësimet e një dijetari të shquar të kësaj kohe, sheh Muhamed ibën Salih el Uthejmin, Allahu e mëshiroftë. Ai shpesh u tërhiqte vëmendjen njerëzve se nuk duhet të përgojonin njerëzit e dijes, sepse përgojimi i tyre ua ulte atyre autoritetin në sytë e njerëzve dhe kjo në fund do të rezultojë në largimin e njerëzve nga feja, pasi gjithsecili do të bëhet hoxhë i vetvetes, pasi ka braktisur më parë hoxhallarët për shkak të gabimeve të tyre.
Një herë shehu tregoi një ngjarje nga historia, për ta përdorur si shembull sesi njerëzit duhet të jenë të kujdesshëm në gjykimin e hoxhallarëve. Ai tregoi se një herë një mbret apo një prijës kishte dënuar një njeri me vdekje dhe mesa duket ai nuk e meritonte këtë gjë; për këtë arsye një dijetar, padyshim me reputacion në popull, ndërhyri pranë këtij mbreti apo prijësi, që ai të mos e dënonte. Mbreti apo prijësi në fjalë pranoi të mos e ekzekutonte të dënuarin, por vetëm ta rrihte atë në sy të publikut dhe si kusht për këtë kërkoi nga dijetari që të ishte ky vetë, ai i cili do të vinte i pari dorën mbi të. Dijetari i vënë në pozitë të vështirë në mes jetës dhe vdekjes së këtij njeriu pranoi të ishte ai i pari që do të godiste me kamxhik të dënuarin në fjalë. Dhe kështu u bë. Në sytë e mbarë njerëzve ai ekzekutoi vendimin me të cilin i kishte shpëtuar jetën këtij njeriu të pafajshëm. Masat e njerëzve me të parë një skenë të tillë nxituan të thoshin për dijetarin se ai ishte një zullumqar dhe njeri i keq, përderisa ai me dorën e tij godiste një njeri të pafajshëm që nuk meritonte të goditej.
Me këtë sheh Ibn el Uthejmini donte tu tërhiqte vëmendje njerëzve, që nuk dinë se ç’luhet pas kuintave, të mos nxitohen në gjykimin e tyre negativ ndaj njerëzve të dijes.
Është e natyrshme se cilido prej nesh në ato momente do të zgjidhte të shpëtonte jetën e këtij njeriu dhe pse kjo do t’i kushtonte atij sakrifikimin e imazhit të tij të mirë mes njerëzve. A nuk thotë i Dërguari i Allahut (alejhi salatu ue selam) se veprat vlerësohen sipas qëllimit? Dhe të shpëtosh një jetë njerëzore nuk është pak.
E gjitha kjo që përmenda deri këtu është një këshillë për besimtarët sesi ata duhet të jenë të matur, para se të gjykojnë për hoxhën e tyre, të cilin e njohin për përkushtimin, ndershmërinë dhe sinqeritetin e tij, se ai është njeri i keq apo u bë i tillë vetëm me një veprim të caktuar.
Tani le t’i kthehemi hoxhallarëve duke përdorur të njëjtin shembull që dhamë më lart, si këshillë për ta.
Në situata kur dëmi dhe dobia janë kaq të vështira për t’u dalluar, dhe për të marrë një vendim të prerë se cilën anë duhet të mbajnë, është e domosdoshme që krahas përgjërimit para Zotit për ta shpënë në zgjidhjen më të mirë, hoxhallarët duhet të konsultohen në një rreth sa më të kualifikuar njerëzish të fesë dhe jo të tillë, në mënyrë që zgjedhja të jetë më e mira e mundshme.
Situatat me të cilat përballen hoxhallarët e këtij vendi në këtë kohë, është e vështirë të thuash se i shëmbëllejnë ngjarjes së sipërpërmendur. Sot imazhi i moralit publik të një hoxhe, është gjëja e fundit që duhet t’i shkojë nëpër mend atij ta sakrifikojë. Një njeri tinëzar, si mbreti apo prijësi i mësipërm, do bënte gjithçka për të vazhduar në zullumet e tij. Dhe nëse pengesë për këto veprime do të bëhej autoriteti i mirë e një hoxhe në popull, pikësëpari ai do të kërkonte rrënimin e këtij autoriteti me çdo lloj mjeti. Për këtë dhe një hoxhë i mençur nuk duhet të bjerë asnjëherë në kurthe të tilla, pasi duke sakrifikuar imazhin e tij publik mes besimtarëve, më shumë se njëherë, ai rrezikon të etiketohet si njeri me dy fytyra, si njeri i cili u mëson të tjerëve atë që nuk e bën vetë. Për rrjedhojë vetë hoxha do të jetë fajtor në humbjen e njerëzve dhe kequdhëzimin e tyre. Nëse vetë hoxha fillon dhe e koncepton veprimtarinë e tij jo vetëm si shpirtërore dhe parimore, por edhe si politike dhe administrative atëherë do ta vendosë imazhin e tij në thepin e pushkës së publikut të mbarë besimtarëve, ku gabimi më i vogël do t’i kushtojë atij një kosto të pariparueshme për imazhin moral që duhet të paraqesë një njeri i Zotit. Njerëzit për nga natyra e tyre e dobët dhe e lëkundur, janë të prirë të anojnë gjithmonë nga ata më të qëndrueshmit, më stoikët, gabim apo mirë qofshin ata; ata duan të gjejnë tek ta atë që u mungon atyre. Kur ata nuk e gjejnë këtë te lideri i tyre shpirtëror, janë të prirë ta braktisin atë nga çasti në çast, sidomos kur në skenë shfaqet dikush tjetër, i cili me dashje apo dashje, i servir publikut imazhin stoik të kërkuar. Dhe jo gjithmonë ky zëvendësues është më i miri i mundshëm.
Zoti na udhëzoftë në atë çka është më e mira.
j.topulli (22/09/2010)
Refleksione Islame 